Zaznacz stronę

Ginekomastia po testosteronie – przyczyny, objawy i leczenie

najczestsze-objawy-spadku-testosteronu-i-hormonalna-terapia-zastepcza-testosteronem-trt

Rozwój ginekomastii po testosteronie, a właściwie po terapii bazującej na tym hormonie męskim, jest możliwy, natomiast wyłącznie w określonych przypadkach. Dochodzi wówczas u mężczyzny do powiększenia piersi. Wynika to z nadmiernego rozrostu tkanki gruczołowej, a czasami również tłuszczowej. Powiększenie gruczołów piersiowych u mężczyzn zwykle związane jest ze względną przewagą działania estrogenów nad androgenami na komórki gruczołu sutkowego. Dzieje się tak np. w przypadku terapii hormonalnej. Wśród objawów ginekomastii wymienia się rozrost tkanki tłuszczowej w okolicach sutków, ale nie tylko. Możliwa jest też bolesność, świąd i pieczenie.

Czym jest ginekomastia?

Ginekomastia to inaczej powiększenie jednej lub obu piersi u mężczyzn wynikające z nadmiernego rozrostu tkanki gruczołowej, a czasami również tłuszczowej. Jej przyczyną są zaburzenia równowagi między działaniem hormonów płciowych – estrogenów i androgenów – na tkankę gruczołową sutka. Występuje u mężczyzn szczególnie na etapie dojrzewania bądź starzenia, natomiast do jej rozwoju przyczyniają się też takie czynniki jak np. utrata jądra, przyjmowanie niektórych leków czy marskość wątroby.

Warto wiedzieć: ginekomastia występuje u mężczyzn w każdym wieku, zarówno w okresie pokwitania, jak i andropauzy.

W medycynie wyróżnia się m.in. ginekomastię fizjologiczną, związaną z okresem dojrzewania. Wynika ona wówczas ze zwiększonego stosunku wolnego estradiolu do testosteronu w osoczu. Ustępuje samoistnie, zazwyczaj w ciągu kilku miesięcy. W wybranych przypadkach zmiany w postaci rozrostu tkanki gruczołowej, włóknistej i tłuszczowej pozostają, stanowiąc poważny problem zarówno estetyczny, jak i psychologiczny. Istnieje również ginekomastia niefizjologiczna, która może wynikać z rozmaitych czynników.

Przyczyny ginekomastii – czy przypadłość ta ma podłoże hormonalne?

Ginekomastia jest spowodowana np. otyłością, która ma związek ze zwiększoną lokalnie aktywnością aromatazy, zmieniającej testosteron w estradiol. Może także wynikać z nadczynności tarczycy – podczas której zauważa się zwiększoną syntezę SHBG w wątrobie. Wśród innych przyczyn ginekomastii wymienia się też m.in. choroby wątroby i przewlekłą niewydolność nerek – powodujące zwolnienie metabolizmu estrogenów i androgenów, nowotwór jądra lub inne guzy hormonalne, zespoły paranowotworowe czy działanie niektórych leków. Przypadłość ta ma związek z kondycją gospodarki hormonalnej mężczyzny.

Warto wiedzieć: wśród dorosłych mężczyzn najczęściej diagnozuje się ginekomastię idiopatyczną, czyli o nieznanej przyczynie, lub wynikającą z andropauzy przy nadal obecnej czynności hormonalnej kory nadnerczy.

Ginekomastia może wystąpić u sportowców i nie tylko

Ginekomastia – przyczyny:

  • otyłość,
  • nadczynność tarczycy,
  • marskość wątroby,
  • zakażenie HIV,
  • alkoholizm,
  • przewlekła niewydolność nerek,
  • zespoły paranowotworowe,
  • nowotwór jądra oraz inne guzy hormonalne,
  • zwiększona wrażliwość gruczołu sutkowego na estrogeny,
  • działanie niektórych leków (np. ketokonazol, werapamil, enalapril, ranitydyna, omeprazol, buspiron).

Szacuje się, że u nawet 1/3 populacji mężczyzn występuje skłonność do tzw. ginekomastii idiopatycznej, która związana jest prawdopodobnie z nadwrażliwością sutków na estrogeny. W pozostałych przypadkach wywołują ją zaburzenia hormonalne, a dokładnie zaburzenie równowagi między androgenami i estrogenami – co bardzo często świadczy o toczącej się w organizmie mężczyzny chorobie.

Warto wiedzieć: przypadłość ta może pojawić się również u chłopców w okresie dojrzewania. Z reguły ma ona najczęściej charakter przejściowy.

Ginekomastia może wystąpić u sportowców i nie tylko

Ginekomastia – przyczyny:

  • otyłość,
  • nadczynność tarczycy,
  • marskość wątroby,
  • zakażenie HIV,
  • alkoholizm,
  • przewlekła niewydolność nerek,
  • zespoły paranowotworowe,
  • nowotwór jądra oraz inne guzy hormonalne,
  • zwiększona wrażliwość gruczołu sutkowego na estrogeny,
  • działanie niektórych leków (np. ketokonazol, werapamil, enalapril, ranitydyna, omeprazol, buspiron).

Szacuje się, że u nawet 1/3 populacji mężczyzn występuje skłonność do tzw. ginekomastii idiopatycznej, która związana jest prawdopodobnie z nadwrażliwością sutków na estrogeny. W pozostałych przypadkach wywołują ją zaburzenia hormonalne, a dokładnie zaburzenie równowagi między androgenami i estrogenami – co bardzo często świadczy o toczącej się w organizmie mężczyzny chorobie.

Warto wiedzieć: przypadłość ta może pojawić się również u chłopców w okresie dojrzewania. Z reguły ma ona najczęściej charakter przejściowy.

Które hormony mogą wywoływać ginekomastię?

Jej występowanie może być następstwem zmniejszonego wytwarzania lub działania testosteronu. Dzieje się tak np. w przypadku zmniejszonej syntezy tego hormonu męskiego – na skutek pierwotnej niewydolności jąder, zaburzeń syntezy testosteronu czy schorzeń podwzgórza i przysadki mózgowej – lub oporności na androgeny. Ginekomastia ma też związek ze zwiększoną produkcją lub działaniem estrogenów, w tym m.in. ze zwiększonym wytwarzaniem estrogenów i zwiększoną aromatyzacją czy podażą estrogenów dostarczanych wraz z dietą.

Ginekomastia po sterydach i nie tylko – mechanizm powstawania

Mechanizm rozwoju ginekomastii jest więc ściśle związany ze stężeniem testosteronu we krwi mężczyzny. Należy natomiast zaznaczyć, że kluczowe znaczenie ma tak właściwie poziom estrogenów w stosunku do testosteronu, czyli androgenów. Wspomniane estrogeny, czyli hormony żeńskie, odpowiadają za regulację poziomu androgenów. Powstają one w organizmie mężczyzny np. z testosteronu. Dzieje się to podczas procesu, w którym enzym zwany aromatazą łączy się z testosteronem i przekształca testosteron w estrogeny, a dokładnie estradiol.

Kiedy więc we krwi zwiększa się stężenie testosteronu lub innych egzogennych androgenów, np. na skutek terapii hormonalnej, aromataza identyfikuje zwiększoną ilość androgenów i przyłącza się do nich, tworząc dodatkowy zbiór estrogenów. W takiej sytuacji możliwe jest prawie całkowite odwrócenie działania androgenów, co przekłada się na szereg dolegliwości, np. w postaci ginekomastii.

Kiedy dochodzi do ginekomastii po testosteronie?

Pojawienie się u mężczyzny typowo żeńskich cech, jako jeden z efektów ubocznych stosowania testosteronu, jest kwestią indywidualną i może objawiać się w różnym stopniu zaawansowania. Należy natomiast zaznaczyć, że taka sytuacja może mieć związek z dawkowaniem danego preparatu lub naturalnie wysokim poziomem testosteronu w organizmie mężczyzny.

Co robić w razie wystąpienia ginekomastii?

W przypadku ginekomastii warto zgłosić się do lekarza POZ, który oceni zgłaszane przez pacjenta objawy i przeprowadzi wstępną diagnostykę – w celu potwierdzenia niegroźnego charakteru zaburzenia bądź wykrycia konkretnej dolegliwości. Częścią takiego badania jest wywiad oraz podstawowe badanie sutków i jąder, a także ocena prawidłowego występowania trzeciorzędowych cech płciowych, takich jak np. niski tembr głosu czy owłosienie w typowych dla mężczyzn obszarach.

Niezbędne może również okazać się badanie stężenia androgenów i estrogenów oraz hormonów gonadotropowych, czyli bezpośrednio regulujących wydzielanie hormonów płciowych: LH, FSH i prolaktyny. Wśród dodatkowych badań diagnostycznych wymienia się USG gruczołów sutkowych i jąder, badania obrazowe nadnerczy, płuc oraz przysadki. W wybranych przypadkach lekarz kieruje pacjenta na pobranie wycinka do badania histopatologicznego.

Podstawowe badania hormonalne, które pomagają w ustaleniu przyczyny problemu, obejmują oznaczenie stężeń  w surowicy:

  • testosteronu (T),
  • estradiolu (E2),
  • hormonu luteinizującego (LH),
  • ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (hCG).

Leczenie ginekomastii

Terapia zależy bezpośrednio od przyczyn zdiagnozowanego problemu. Lekarz może zalecić odstawienie przyjmowania niektórych środków – np. testosteronu, na którym bazuje prowadzona obecnie u mężczyzny terapia hormonalna. W cięższych stanach, takich jak np. nowotwory jąder, stosowane jest zazwyczaj leczenie operacyjne. W przypadku ginekomastii związanej z utratą lub zanikiem jąder wskazane być może przyjmowanie substytucyjnych dawek testosteronu. Możliwe jest też wdrożenie leków antyestrogenowych.

Warto wiedzieć: jeżeli pomimo wyleczenia źródła ginekomastii zmiany wielkości sutków utrzymują się, rozwadze podlega nierzadko interwencja chirurgiczna.

Jak zapobiec rozrostowi tkanki gruczołowej w przypadku terapii testosteronem?

Przed planowaną kuracją należy sprawdzić naturalny poziom testosteronu we krwi danego pacjenta. Kluczowe znaczenie ma też dawka podawana w trakcie prowadzonej terapii hormonalnej.

Chętnie odpowiemy nawet na najtrudniejsze pytania!

Sprecyzuj dział, którego dotyczy zapytanie: