Bez aminokwasów nie ma życia! Po co Ci aminogram, czyli badanie profilu aminokwasów w organizmie?

Aminokwasy budują białka, a białka to „każdy przejaw życia na Ziemi”[1]. Dla człowieka największe znaczenie ma 20 z nich – zarówno endogennych, jak i egzogennych. Ale po co robić badanie profilu aminokwasów?

Niedobór aminokwasów może prowadzić do depresji, bólów głowy, zmęczenia, drażliwości, obniżenia odporności oraz pogorszenia wyglądu i samopoczucia. Źle wpływa także na wyniki w sporcie.

Z kolei ich nadmiar wiąże się z ryzykiem wystąpienia kamicy nerkowej i kwasicy, zatoru w woreczku żółciowym, osteoporozy, dolegliwości ze strony układu pokarmowego oraz odwodnienia. Objawy nieprawidłowego stężenia tych substancji nie od razu widać!

Zamów badanie

Kto powinien zrobić aminogram?

Co jest wskazaniem do zrobienia aminogramu? Badanie poziomu aminokwasów powinny wykonać osoby, które:

są na diecie wegańskiej, wegetariańskiej i eliminacyjnej, ale także przed wprowadzeniem diety ketogennej w celu profilaktycznego wykluczenia niektórych chorób metabolicznych,
mają zwiększone zapotrzebowanie (w ciąży, w czasie intensywnego wzrostu oraz wyczerpujących treningów i uprawiania sportu),
muszą zadbać o swoje zdrowie z powodu rozległych urazów, wysokiej gorączki, po operacji, chorób przewlekłych (również nowotworowych), a także uogólnionego stanu zapalnego z nagłym wzrostem zapotrzebowania na kalorie,
nie są w stanie zapewnić organizmowi wystarczającej podaży, np. na restrykcyjnych dietach redukcyjnych, chorujące na anoreksję, depresję i zespoły złego wchłaniania,
mają zmniejszone łaknienie, np. seniorzy, pacjenci z nowotworami przewodu pokarmowego,
cierpią na przewlekłą chorobę nerek (CKD) – niedożywienie białkowo-kaloryczne (marasmus) może dotykać nawet 40% dializowanych pacjentów,
suplementują aminokwasy BCAA (beta-alanina, metionina, tyrozyna).

Inne sytuacje, które mogą świadczyć o niedoborze lub nadmiarze aminokwasów, to nadciśnienie, miażdżyca i inne choroby sercowo-naczyniowe, stany zapalne stawów i uszkodzenia chrząstki, zaburzenia trawienia, osteoporoza. Wskazaniem do wykonania badania jest również wypadanie włosów, które możesz skonsultować z trychologiem. Aminogram można także wykonać u dzieci urodzonych przed 2013 r. (przed wprowadzeniem badań przesiewowych u noworodków) w celu wykluczenia WWM.

Profil aminokwasów w VitMeUp: Oznaczenie 26 aminokwasów

W naszej klinice wykonasz analizę 26 aminokwasów: 19 białkowych (kanonicznych) i 7 niebiałkowych (niekanonicznych).

Aminokwasy endogenne (ich synteza zachodzi w organizmie): alanina, asparagina, cysteina (nie uwzględniona w badaniu), glicyna, glutamina, kwas asparaginowy, kwas glutaminowy, prolina, seryna i tyrozyna.
Aminokwasy egzogenne (muszą być dostarczone wraz z pożywieniem): arginina i histydyna (względnie lub warunkowo egzogenne), fenyloalanina, izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina, treonina, tryptofan i walina.
Aminokwasy niebiałkowe: beta-alanina, cytrulina, homoarginina, kwas gamma-aminomasłowy, ornityna, sarkozyna i tauryna.

Jakie znaczenie dla organizmu mają poszczególne aminokwasy?

Aminokwasy są absolutnie niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu! Oprócz tego, że budują białka, mają też inne „zadania”: biorą udział w syntezie neuroprzekaźników (np. serotoniny, noradrenaliny) i hormonów (tyroksyny, trójjodotyroniny, adrenaliny), zasad purynowych i pirymidynowych (elementów łańcuchów DNA i RNA) oraz porfiryny (występującej m.in. w hemoglobinie).

Dowiedz się, jakie znaczenie w Twoim organizmie mają oznaczane aminokwasy.

Alanina (Ala)

Reguluje wydzielanie insuliny, więc może wpływać na poziom cukru we krwi. Dodatkowo ma znaczenie w produkcji limfocytów i wspiera układ odpornościowy. Bierze udział w cyklu glukozowo-alaninowym (analogicznym do cyklu kwasu mlekowego), w którym alanina i glukoza krążą między mięśniami i wątrobą. Dzięki temu wspiera budowę tkanki mięśniowej. Poza tym ten aminokwas pomaga w zaburzeniach cyklu mocznikowego, a także ma związek z chorobą spichrzania glikogenu (zaburzeniem o podłożu genetycznym).

Asparagina (Asn)

To magazyn amoniaku w organizmie, dlatego ma właściwości detoksykujące. Oprócz tego reguluje ekspresję genów oraz wspiera układ odpornościowy i nerwowy. Jest wykorzystywana jako booster testosteronu, który odpowiada za sprawność seksualną, libido i przyrost tkanki mięśniowej.

Glicyna (Gly)

Bierze udział w produkcji kolagenu, hemu, keratyny, puryn i glutationu. Ma znaczenie w przekazywaniu sygnałów nerwowych w mózgu, trawieniu i wchłanianiu tłuszczy oraz budowaniu mięśni. Mimo że to aminokwas endogenny, organizm jest w stanie wytworzyć tę substancję w ilości niepokrywającej swojego zapotrzebowania, dlatego należy zadbać o dostarczanie glicyny w pożywieniu lub odpowiednią suplementację.

Glutamina (Gln)

Jest potrzebna do funkcjonowania limfocytów i niektórych komórek jelitowych, a także pozwala na utrzymanie bariery między jelitami a całym organizmem. W czasie choroby lub po oparzeniu usprawnia pracę układu odpornościowego, dlatego można ją suplementować w takich okolicznościach. Zmniejsza też częstość infekcji i stanów zapalnych.

Kwas asparaginowy (Asp)

Poprawia siłę mięśniową i zmniejsza zmęczenie, dlatego często jest suplementowany przez sportowców (mimo że powstaje w wyniku biosyntezy w wystarczającej ilości). Oprócz tego reguluje miesiączki i owulację, a także usuwa amoniak z organizmu, ma więc potencjalne działanie neuroprotekcyjne i ochronne dla wątroby.

Kwas glutaminowy (Glu)

To jeden z najważniejszych neuroprzekaźników w mózgu, dlatego poprawia pracę umysłową. Uczestniczy w transporcie potasu przez barierę krew-mózg, a także działa odtruwająco (usuwa amoniak). Jego niedobory dają objawy charakterystyczne dla zatrucia amoniakiem: zmęczenie, bezsenność, letarg i trudności z koncentracją. Poza tym kwas glutaminowy wspiera układ mięśniowy i odpornościowy. Ma również potencjał jako lek na choroby neurologiczne, wrzody, śpiączkę hipoglikemiczną i dystrofię mięśniową.

Prolina (Pro)

To substrat w produkcji kolagenu, dlatego ma duże znaczenie w zachowaniu ładnego wyglądu, młodości i zdrowia skóry oraz pomaga w gojeniu ran. Wpływa pozytywnie na naczynia krwionośne, jelita i mózg, a także łagodzi stres.

Seryna (Ser)

Ma znaczenie dla prawidłowego działania mózgu i ośrodkowego układu nerwowego oraz odporności. Poza tym wspomaga tworzenie tkanki mięśniowej, metabolizm lipidów i funkcjonowanie kwasów nukleinowych.

Tyrozyna (Tyr)

Uczestniczy w syntezie hormonów tarczycowych, melaniny, dopaminy i adrenaliny. Pomaga w radzeniu sobie z długotrwałym stresem, utrzymaniu właściwego ciśnienia krwi i poprawie pamięci. Suplementację tego aminokwasu mogą rozważyć chorzy na depresję.

Arginina (Arg)

To główny składnik budulcowy białek, dlatego ma duże znaczenie dla metabolizmu i właściwego funkcjonowania wielu narządów wewnętrznych, m.in. trzustki. Jest też przeciwutleniaczem, więc chroni organizm przed stresem oksydacyjnym. Poza tym reguluje działanie hormonów i wydzielanie insuliny, wspiera układ odpornościowy i krążenia, poprawia płodność i wchłanianie składników odżywczych.

Histydyna (His)

Bierze udział w produkcji histaminy, a także metabolitów i hormonów, które mają wpływ na pracę nerek i przewodzenie nerwowe. Poza tym zmniejsza stres oksydacyjny.

Fenyloalanina (Phe)

To niezwykle ważny aminokwas, ponieważ uczestniczy w syntezie innych związków tego rodzaju, ma wpływ na funkcjonowanie wielu enzymów i białek oraz wytwarzanie neuroprzekaźników (adrenaliny, noradrenaliny i dopaminy). Wykazuje też działanie terapeutyczne w bielactwie nabytym i depresji jednobiegunowej.

Izoleucyna (Ile)

Wspomaga wzrost masy mięśniowej i regenerację po treningu. Wykazuje też dobry wpływ na sprawność fizyczną i umysłową, a także bierze udział w syntezie innych aminokwasów.

Leucyna (Le)

Poprawia przyrost tkanki mięśniowej i zmniejsza zmęczenie wysiłkiem fizycznym. Zwiększa również sprawność umysłową.

Lizyna (Lys)

Bierze udział w tworzeniu przeciwciał, a ponieważ poprawia wchłanianie wapnia, ma znaczenie dla zdrowia układu kostnego. Wspomaga też absorpcję jonów żelaza i cynku, może łagodzić schizofrenię oraz chroni przed wirusem opryszczki (HSV).

Metionina (Met)

Jest substratem dla glutationu o działaniu przeciwwirusowym i wpływa na produkcję niektórych białek i hormonów. Może wspomagać leczenie deficytów odporności.

Treonina (Thr)

Wspiera wiele układów w organizmie: odpornościowy, pokarmowy i ruchu. Wspomaga funkcjonowanie wątroby przez regulację metabolizmu tłuszczów, a także leczenie chorób psychicznych i zaburzeń snu.

Tryptofan (Trp)

Prekursor serotoniny, melatoniny i witaminy B3. Ponieważ serotonina jest ważnym neuroprzekaźnikiem, ten związek może pośrednio wspomagać leczenie autyzmu, depresji, lęków i problemów ze snem, a do tego chorób neurodegeneracyjnych, nerek i sercowo-naczyniowych.

Walina (Val)

Poprawia siłę mięśniową oraz zmniejsza zmęczenie i ból mięśni po treningu. Wpływa pozytywnie na zdolności fizyczne i umysłowe.

Beta-alanina (bAla)

Jej najważniejsza funkcja to produkcja karnozyny w mięśniach szkieletowych. Poza tym ma działanie przeciwutleniające, proodpornościowe i przeciwstarzeniowe, a także zwiększa efektywność ćwiczeń.

Cytrulina (Cit)

Bierze udział w cyklu mocznikowym, może rozszerzać naczynia krwionośne oraz poprawiać wydajność treningu. Razem z argininą ma działanie odmładzające i przyspieszające gojenie ran.

Homoarginina (hArg)

Według niektórych badań jest markerem ryzyka chorób nerek i układu krążenia.

Kwas gamma-aminomasłowy (GABA)

Neuroprzekaźnik w ośrodkowym układzie nerwowym o właściwościach hamujących, który usprawnia przekazywanie informacji między neuronami w mózgu. Poza tym ma właściwości łagodzące stres i ból oraz ułatwiające zasypianie.

Ornityna (Orn)

Powstaje w cyklu mocznikowym. Ma kluczowe znacznie przy produkcji cytruliny, kwasu glutaminowego i proliny. U chorych na encefalopatię wspomaga usuwanie mocznika z wątroby, ułatwia gojenie ran, np. po poparzeniach i poprawia jakość snu. Jest także ważna dla sportowców, ponieważ zwiększa wydajność i przyrost mięśni.

Sarkozyna (Sar)

Wspomaga leczenie osób cierpiących na choroby psychiczne i neurologiczne: ADHD, depresję, zaburzenia lękowe i psychotyczne, schizofrenię, chorobę Parkinsona oraz problemy z pamięcią i wahaniami nastroju. Poprawia skupienie i spostrzegawczość, a także może być naturalnym markerem raka prostaty.

Tauryna (Tau)

Neuroprzekaźnik o działaniu stabilizującym błony komórkowe. Ułatwia transfer jonów (sodu, wapnia, potasu i magnezu) oraz kreatyny do mięśni. Wspomaga regenerację po treningu.

Jak przygotować się do badania stężenia aminokwasów we krwi?

Przygotowanie do badania zależy od tego, jaką informację chcesz uzyskać. Diagnostyka wrodzonych wad metabolizmu i monitorowanie długoterminowego wpływu diety na zaopatrzenie organizmu w aminokwasy wymaga pobrania krwi rano, na czczo (czas od ostatniego posiłku to minimum 12 godzin).

Niektórzy specjaliści zalecają, żeby 4 dni przed pobraniem materiału do badań przerwać przyjmowanie wszystkich leków, które nie są absolutnie niezbędne (zwłaszcza steroidów, kortykosteroidów, leków antyhistaminowych, penicyliny, antybiotyków aminoglikozydowych, pochodnych fenotiazyny). Poza tym nie należy przyjmować preparatów witaminowych i suplementów diety. Dodatkowo warto unikać wysoko przetworzonej żywności, która zawiera glutaminian sodu i aspartam.

Nie musisz przestrzegać tych zaleceń, jeśli chcesz sprawdzić skuteczność suplementacji lub diety w cyklu dobowym. Najlepiej jednak przed oznaczeniem ilości aminokwasów i pobraniem próbki krwi porozmawiaj z lekarzem, który zlecił Ci badanie. Sposób postępowania możesz omówić na konsultacjach lekarskich ze specjalistami z naszego zespołu.

Badanie poziomu aminokwasów w innowacyjnym laboratorium

W laboratorium, z którym współpracuje klinika VitMeUp, wykorzystuje się bardzo zaawansowaną technologię – metodę rozcieńczeń izotopowych i wysokosprawną chromatografię cieczową sprzężoną z tandemową spektometrią mas (LC-MS/MS). Zapewnia to wyjątkowo duże możliwości analityczne i wysoką powtarzalność pomiarów. Placówka badawcza bierze też udział w międzynarodowym programie badań biegłości ERNDIM, co gwarantuje najwyższą jakość analizy.

Jak wykonać badanie stężenia aminokwasów bez wychodzenia z domu? Z VitMeUp!

Analizę poziomu aminokwasów często wykonuje się u noworodków, małych dzieci czy seniorów. W takiej sytuacji wybranie się do punktu pobrań stanowi nie lada wyzwanie! Dlatego w VitMeUp możesz wykonać badanie bez wychodzenia z domu. Wystarczy, że zamówisz na naszej stronie test aminokwasów z suchej kropli krwi (DBS), a otrzymasz zestaw do samodzielnego poboru krwi z instrukcją. To szybkie, wygodne i bezbolesne.

Możesz też odwiedzić siedzibę naszej kliniki we Wrocławiu. Do wyboru masz nowoczesne gabinety lekarskie w dwóch lokalizacjach.