Leczenie anemii i niedokrwistości | Dieta w niedokrwistości z niedoboru żelaza | Dietetyk kliniczny Wrocław
Anemia to powszechny problem, który, jak podaje WHO, dotyka aż 571 milionów kobiet i 269 milionów małych dzieci na całym świecie. Niezbędne jest więc ograniczenie jej występowania, np. poprzez wlewy dożylne z żelazem: najczęstszym źródłem niedokrwistości jest właśnie niedobór tego pierwiastka. Odpowiednie działania interwencyjne są konieczne, ponieważ stan ten przyczynia się m.in. do upośledzenia funkcji poznawczych, skrajnego zmęczenia czy zwiększonego ryzyka infekcji. Leczenie niedokrwistości wymaga jednak holistycznego podejścia do problemu, uwzględniającego zarówno odpowiednią suplementację, jak i wsparcie dietetyka klinicznego oraz innych specjalistów.
Czym jest anemia, a czym niedokrwistość?
Niedokrwistość, nazywana często anemią, jest stanem, w którym całkowita masa krwinek czerwonych bądź ich zdolność do transportowana tlenu zostaje ograniczona w na tyle dużym stopniu, że niemożliwe staje się optymalne utlenowanie tkanek i narządów. Najwięcej przypadków niedokrwistości wynika z niedoboru żelaza, a więc wśród działań profilaktycznych i jednocześnie terapeutycznych mieści się przede wszystkim dbałość o gospodarkę żelazową – np. za pomocą zbilansowanej diety, ułożonej przez dietetyka klinicznego i uwzględniającej produkty bogate w żelazo oraz dzięki odpowiednio skomponowanym wlewom dożylnym.
Warto wiedzieć: ze względu na to, że całkowita masa erytrocytów byłaby trudna do określenia w codziennej praktyce klinicznej, w celu identyfikacji niedokrwistości specjaliści posługują się poziomem hemoglobiny (Hb).
Ustalenie stężenia hemoglobiny pozwala na ocenę efektywności procesu transportowania gazów przez krew, a jednocześnie na identyfikację anemii. To właśnie poziom hemoglobiny jest najwiarygodniejszym wskaźnikiem niedokrwistości spośród wszystkich parametrów czerwonokrwinkowych morfologii krwi. Należy mieć jednak na uwadze, że normy w tym zakresie są różne, w zależności m.in. od takich czynników jak wiek, płeć, wysokość nad poziomem morza czy palenie tytoniu. Anemia to spadek poziomu hemoglobiny <13 g/dl u mężczyzn lub <12 g/dl u kobiet (<11 g/dl u kobiet ciężarnych).
Stopnie niedokrwistości:
- łagodna – Hb 10–12,0 g/dl (lub 13 u mężczyzn),
- umiarkowana – Hb 8–9,9 g/dl,
- ciężka – Hb 6,5–7,9 g/dl,
- zagrażająca życiu – Hb <6,5 g/dl.
Warto wiedzieć: choć ograniczona podaż żelaza jest wskazywana jako najczęstsza z przyczyn anemii, istnieją również inne źródła niedokrwistości, takie jak np. niedobór B12 oraz kwasu foliowego.
Przyczyny niedokrwistości
Niedokrwistość wynika z zaburzonego procesu produkcji czerwonych krwinek lub z ich utraty na skutek hemolizy bądź ostrego krwawienia. Źródłem jej występowania może być więc m.in. niewystarczająca ilość żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego w szpiku kostnym – niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu, a w tym zbudowania odpowiednich krwinek. Na skutek powstałych niedoborów produkowane są krwinki niepełnowartościowe, o nieprawidłowym kształcie i niespełniające swojej funkcji. Należy jednak podkreślić, że anemia może występować nawet w przypadku odpowiedniej ilości substratów. Dzieje się tak np. wtedy, kiedy szpik kostny przestaje funkcjonować (całkowicie lub częściowo).
Warto wiedzieć: źródłem niedokrwistości bywa przede wszystkim ograniczony poziom żelaza w organizmie, natomiast możliwa jest też m.in. anemia z niedoboru witaminy B12.
Do rozwoju anemii dochodzi również na skutek utraty krwinek czerwonych. Prawdopodobna jest w tym kontekście m.in. hemoliza wynikająca najczęściej z wad budowy krwinek występujących w dowolnym okresie życia, a w wybranych przypadkach uwarunkowanych genetycznie. Czynnikiem ryzyka niedokrwistości jest także ostre krwawienie związane np. z wypadkiem lub długotrwałą utajoną stratą krwi, której przyczyną bywa m.in. powolne, niewidoczne gołym okiem krwawienie w układzie pokarmowym.
Warto wiedzieć: występowanie kamicy pęcherzyka żółciowego, żółtaczki czy splenektomii u członków rodziny pacjenta może świadczyć o anemii hemolitycznej wynikającej z wad błonowych lub enzymatycznych erytrocytów.
Rodzaje niedokrwistości:
- niedokrwistość pokrwotoczna,
- niedokrwistość z niedoboru żelaza,
- niedokrwistość syderoblastyczna,
- niedokrwistość chorób przewlekłych,
- niedokrwistość megaloblastyczna,
- niedokrwistość hemolityczna,
- niedokrwistość aplastyczna.
Objawy anemii | Objawy niedokrwistości
Objawy anemii różnią się w zależności od stopnia jej zaawansowania oraz źródła występowania. Przykładowo – niedobór żelaza powoduje zmiany w obrębie jamy ustnej, np. zajady oraz wygładzenie i obrzęk języka, zaburzenia łaknienia czy spaczony apetyt. Niemniej do popularnych symptomów niedokrwistości należą m.in. takie stany jak:
- osłabienie,
- problemy z koncentracją i uwagą,
- bóle i zawroty głowy,
- zaburzenia nastroju,
- zmiany w obłędnie jamy ustnej, m.in. zajady, obrzęk języka,
- zaburzenia łaknienia,
- spaczony apetyt,
- zwiększona łamliwość włosów i paznokci,
- zaburzenia odporności,
- kołatanie serca,
- duszności,
- bladość skóry, spojówek i błon śluzowych wewnątrz jamy ustnej.
Diagnostyka niedokrwistości
Diagnostyka anemii obejmuje przede wszystkim wywiad lekarski, uwzględniający m.in. historię zdrowotną pacjenta, zgłaszane przez niego objawy czy szczególne okoliczności (np. ciążę). Niezbędne jest również badanie stężenia hemoglobiny oraz ocena liczby i stanu krwinek czerwonych. Kluczowe znaczenie ma przy tym rodzaj diagnozowanej niedokrwistości. Przykładowo – w przypadku anemii z niedoboru żelaza konieczne jest przeprowadzenie następujących badań:
- ocena morfologii krwi obwodowej,
- ocena liczby retikulocytów,
- badania biochemiczne gospodarki żelazowej.
Jak we Wrocławiu leczymy niedokrwistość?
Proces terapeutyczny bezpośrednio zależy od rodzaju anemii oraz od źródeł jej występowania. Należy natomiast zaznaczyć, że leczenia niedokrwistości we Wrocławiu, w centrum medycznym VitMeUp, zawsze polega na wdrożeniu czynności mających na celu eliminację przyczyny anemii – co udaje się przede wszystkim dzięki opiece dietetyka klinicznego oraz środkom doustnym czy odpowiednio skomponowanym wlewom dożylnym żelaza. W wybranych okolicznościach konieczna może okazać się farmakoterapia, a w przypadku ciężkiej niedokrwistości – przetoczenie krwi (koncentrat krwinek czerwonych). Czasami potrzebna jest również współpraca zespołu specjalistów: dietetyka klinicznego np. z ginekologiem, onkologiem czy chirurgiem.
Warto wiedzieć: parenteralne (pozajelitowe) podawanie żelaza wynika nierzadko z zaburzonego wchłaniania żelaza, nietolerancji substytucji doustnej lub dużej utraty żelaza wskutek krwawienia.
Rola dietetyka w leczeniu anemii
Kluczowe znaczenie w leczeniu niedokrwistości ma przede wszystkim dietetyk kliniczny, który na podstawie oceny szeregu czynników, takich jak np. funkcjonowanie układu krwiotwórczego, absorpcja żelaza z przewodu pokarmowego, poziom żelaza w diecie pacjenta, wyniki podstawowych badań w okresie ciąży i w czasie laktacji (dot. kobiet ciężarnych) czy skutki niedoboru wybranych elementów, opracowuje odpowiedni plan terapeutyczny. Najczęściej konieczne jest wdrożenie leczenia przyczynowego oraz suplementacji prawidłowo dobranymi dawkami żelaza. Nasz dietetyk kliniczny przyjmujący we Wrocławiu, w klinice VitMeUp, opracowuje jednocześnie spersonalizowany plan dietetyczny, uwzględniający np. produkty bogate w żelazo czy źródła witaminy B12.
Jak wygląda dieta przy niedokrwistości z niedoboru żelaza?
Wśród produktów zalecanych w przypadku niedokrwistości z niedoboru żelaza wymienia się m.in. wybrane warzywa liściaste o dużej zawartości żelaza, takie jak np. szpinak czy natka pietruszki, otręby pszenne, podroby, pestki dyni czy fasolę – a więc zarówno produkty odzwierzęce, jak i produkty roślinne. Niezbędne jest natomiast uwzględnienie czynników wpływających na zmniejszenie lub zwiększenie przyswajalności uzupełnianego żelaza. Jednym z takich czynników ułatwiających wchłanianie tego pierwiastka jest obecność witaminy C oraz kwasów organicznych, m.in. kwasu cytrynowego, kwasu mlekowego czy kwasu jabłkowego.
|
Produkty bogate w żelazo |
|
|
mięso i przetwory mięsne |
wołowina, cielęcina, baranina, gęś, kaczka, królik, wędliny podrobowe: kaszanka, pasztet, pasztetowa, salceson |
|
podroby mięsne |
wątroba wieprzowa, wołowa, cielęca, drobiowa |
|
ryby |
łosoś, makrela, sardynka, śledź oraz dorsz wędzony, makrela wędzona, pikling, sardynka w pomidorach, sardynka w oleju, tuńczyk w wodzie, tuńczyk w oleju |
|
jaja |
żółtko jaja kurzego, jajko na twardo, jajko na miękko, jajko sadzone, jajecznica |
|
produkty zbożowe |
chleb żytni razowy z soją i słonecznikiem, chleb żytni razowy, chleb żytni pełnoziarnisty, pumpernikiel, chleb chrupki, chleb graham, bułki grahamki, otręby pszenne, płatki owsiane, płatki żytnie, kasza jaglana, kasza gryczana, kasza pęczak, ryż brązowy |
|
nasiona i ziarna |
dynia, słonecznik, sezam, mak |
|
orzechy |
zwłaszcza pistacjowe, laskowe, arachidowe, migdały, włoskie, wiórki kokosowe |
|
warzywa |
boćwina, bób, brokuły, brukselka, burak, cykoria, czosnek, fasola szparagowa, groszek zielony, kalarepa, koper ogrodowy, pietruszka liście i korzeń, por, szczaw, szczypiorek, szpinak |
|
owoce |
porzeczki czarne, porzeczki białe, porzeczki czerwone, poziomki, maliny, awokado |
|
owoce suszone |
morele, śliwki, figi, daktyle, rodzynki, jabłka |
|
nasiona roślin strączkowych |
fasola, groch, soczewica, soja oraz kiełki soczewicy i soi |
|
*Produkty o szczególnie dużej zawartości żelaza zaznaczono pogrubioną czcionką Źródło: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/123404,dieta-w-niedokrwistosci-z-niedoboru-zelaza |
|
Zastosowanie wlewów dożylnych żelaza w leczeniu anemii
Podczas terapii pacjentów z niedoborem tego pierwiastka stosowane są związki żelaza trójwartościowego. Dzięki temu możliwe jest bezpośrednie związanie jonów żelaza z transferryną i ograniczenie ryzyka toksyczności. Dawka preparatu jest obliczana na podstawie wzoru Ganzoniego: masa ciała [kg] × (docelowe stężenie Hb – obecne stężenie Hb) [g/l] × 0,24 + zapasy żelaza [mg]. Dzięki odpowiednio poprowadzonej terapii wyrównywany jest poziom brakującego pierwiastka, a tym samym eliminowany jest problem niedokrwistości oraz objawy pojawiające się z powodu niedoboru istotnych substratów.
Warto wiedzieć: ze względu na zwiększone ryzyko powikłań miejscowych nie zaleca się podawania żelaza drogą mięśniową, korzystniejsze jest przeprowadzenie leczenia dożylnego.
Warto wiedzieć: suplementacja w leczeniu anemii może również polegać na eliminacji niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego.
Ile we Wrocławiu kosztuje leczenie anemii?
Kosz leczenia niedokrwistości jest bezpośrednio uzależniony od jego planowanego przebiegu. Kluczowe znaczenie ma to, czy wystarczająca okaże się konsultacja u dietetyka klinicznego, czy konieczne będzie wsparcie również innych specjalistów, takich jak np. ginekolog czy lekarz internista. Należy również uwzględnić koszt wlewów dożylnych z żelaza, które są częstą praktyką w przypadku osób z anemią. Oto ceny poszczególnych usług, z których korzystają nasi pacjenci cierpiący na niedokrwistość:
- konsultacja u dietetyka klinicznego – 300 zł,
- konsultacja u ginekologa – 240 zł,
- konsultacja u lekarza rodzinnego – 150 zł,
- wlew dożylny z żelaza – od 280 zł.
W celu zapoznania się z naszym dokładnym cennikiem oraz z pełnym zakresem świadczonych przez nas usług zapraszamy do kontaktu bezpośrednio z kliniką VitMeUp.
Chętnie odpowiemy nawet na najtrudniejsze pytania!
Źródła:
Anemia (niedokrwistość): przyczyny, rodzaje, objawy i leczenie | Medycyna Praktyczna https://www.mp.pl/pacjent/hematologia/choroby/152170,niedokrwistosc-anemia
Dieta w niedokrwistości z niedoboru żelaza | Medycyna Praktyczna https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/123404,dieta-w-niedokrwistosci-z-niedoboru-zelaza
Niedokrwistość z niedoboru żelaza – postępowanie w praktyce lekarza rodzinnego | Tarmedia https://www.termedia.pl/Niedokrwistosc-z-niedoboru-zelaza-postepowanie-w-praktyce-lekarza-rodzinnego,98,36126,1,0.html
Objawy kliniczne i zmiany laboratoryjne w diagnostyce różnicowej niedokrwistości | Via Medica https://journals.viamedica.pl/oncology_in_clinical_practice/article/viewFile/9372/7989