Czy warto zbadać poziom witamin?
Niedobór witamin i minerałów może zaburzać prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka. Elementy takie jak m.in. kwas foliowy, witamina E czy witaminy z grupy B wpływają na kondycję ustroju na różnych poziomach. Przykładowo – witamina B12 ma duże znaczenie w kontekście układu krwiotwórczego i nerwowego. Poza tym bierze udział w procesie wytwarzania składników krwi i metabolizmie kwasów nukleinowych, białek, tłuszczów i węglowodanów. A to tylko jeden ze związków, których stężenie warto monitorować! Na jaką jeszcze rolę witamin i minerałów należy zwrócić uwagę i jakie badania wykonać, by cieszyć się pełnią zdrowia?
Rola witamin w organizmie
Witaminy to związki organiczne, które uczestniczą w wielu rozmaitych procesach zachodzących w organizmie człowieka. Ich zadaniem jest wspomaganie działania enzymów odpowiedzialnych za prawidłowy przebieg zjawisk biochemicznych. Optymalna ilość witamin wspomaga komórki naszego ciała, pozwalając im na odpowiednie funkcjonowanie. Związki te chronią organizm przed szkodliwym wpływem rozmaitych czynników, co w rezultacie prowadzi do utrzymania homeostazy, czyli równowagi. Należy natomiast podkreślić, że niektóre witaminy odpowiadają np. za prawidłowe funkcjonowanie układu krwionośnego i rozwój krwinek czerwonych, podczas gdy inne dbają o prawidłową kondycję przewodu pokarmowego.
Funkcje witamin – przykłady:
- witamina A – wspiera układ odpornościowy, zapobiega infekcjom, bierze udział w produkowaniu hormonów i odnowie komórkowej;
- witamina B12 – utrzymuje odpowiednią kondycję układu krwiotwórczego oraz nerwowego, uczestniczy w metabolizmie kwasów nukleinowych, tłuszczów, białek i węglowodanów;
- witamina C – wspomaga proces gojenia się ran, ułatwia przyswajanie żelaza, działa przeciwutleniająco, uszczelnia naczynia krwionośne i pomaga utrzymywać odpowiedni poziom cholesterolu;
- witamina D3 – poprawia przyswajalność oraz wyrównuje stosunek wapnia i fosforanów, wpływając na rozwój i mineralizację tkanki kostnej.
Znaczenie odpowiedniej podaży minerałów
Równie duże znaczenie dla organizmu mają minerały, które są obecne we wszystkich tkankach i płynach ustrojowych – gdzie biorą udział w różnych procesach życiowych. Składniki te kontrolują ciśnienie osmotyczne i sprężystość tkanek, uczestniczą w procesach krzepnięcia krwi, regulują równowagę kwasowo-zasadową i pełnią szereg innych funkcji, niezbędnych do pracy organizmu na optymalnym poziomie. Istotny jest m.in. wapń, magnez, sód i potas, które odpowiadają za utrzymanie właściwego przewodnictwa nerwowego oraz kurczenie mięśni. Niedobór minerałów może prowadzić do rozwoju wielu rozmaitych chorób. Przykładowo – obniżona podaż wapnia może skutkować osteoporozą czy próchnicą zębów, z kolei niewystarczająca ilość żelaza może stanowić przyczynę anemii i osłabienia organizmu.
Funkcje minerałów – przykłady:
- selen – chroni organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników;
- żelazo – uczestniczy w procesie transportowania tlenu w tkankach;
- magnez – wpływa na regulację ciśnienia tętniczego krwi oraz na przewodzenie impulsów nerwowych;
- sód – pomaga zachować równowagę wodną i elektrolitową oraz prawidłową pracę mięśni.
Znaczenie odpowiedniej podaży minerałów
Równie duże znaczenie dla organizmu mają minerały, które są obecne we wszystkich tkankach i płynach ustrojowych – gdzie biorą udział w różnych procesach życiowych. Składniki te kontrolują ciśnienie osmotyczne i sprężystość tkanek, uczestniczą w procesach krzepnięcia krwi, regulują równowagę kwasowo-zasadową i pełnią szereg innych funkcji, niezbędnych do pracy organizmu na optymalnym poziomie. Istotny jest m.in. wapń, magnez, sód i potas, które odpowiadają za utrzymanie właściwego przewodnictwa nerwowego oraz kurczenie mięśni. Niedobór minerałów może prowadzić do rozwoju wielu rozmaitych chorób. Przykładowo – obniżona podaż wapnia może skutkować osteoporozą czy próchnicą zębów, z kolei niewystarczająca ilość żelaza może stanowić przyczynę anemii i osłabienia organizmu.
Funkcje minerałów – przykłady:
- selen – chroni organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników;
- żelazo – uczestniczy w procesie transportowania tlenu w tkankach;
- magnez – wpływa na regulację ciśnienia tętniczego krwi oraz na przewodzenie impulsów nerwowych;
- sód – pomaga zachować równowagę wodną i elektrolitową oraz prawidłową pracę mięśni.
Z czym wiążą się niedobory witamin i składników mineralnych?
Kiedy w organizmie występuje ograniczona podaż witamin i minerałów, np. niedobór magnezu czy niedobór witaminy D, dochodzić może do szeregu uporczywych dolegliwości. Możliwe jest wówczas osłabienie włosów i paznokci, osłabienie mięśni, zawroty głowy, zaburzenia układu nerwowego czy układu odpornościowego, a nawet anemia, zaburzenie płodności i mineralizacja kości. A to tylko część konsekwencji ograniczonego stężenia witamin i minerałów. Ich nieodpowiednia ilość powoduje najczęściej takie objawy jak:
- brak apetytu i spadek masy ciała,
- problemy ze snem,
- częste infekcje,
- spowolnione gojenie się ran,
- krzywica (dot. dzieci),
- migreny,
- nadciśnienie tętnicze,
- ucisk w klatce piersiowej,
- bladość skóry i spojówek,
- niepłodność,
- zaburzenia widzenia,
- uczucie mrowienia kończyn,
- pieczenie i ból języka oraz jego gładkość,
- jasne śluzówki wewnątrz jamy ustnej,
- wypadanie włosów,
- blade paznokcie z podłużnymi prążkami i rowkami,
- pogorszenie pamięci i koncentracji,
- wahania nastroju,
- depresja,
- łatwa męczliwość,
- suchość skóry,
- bóle i zawroty głowy,
- szumy uszne,
- zaburzenia równowagi
- skrajne i chroniczne zmęczenie,
- spadek energii,
- duszności,
- kołatanie serca,
- osłabienie i skurcze mięśni;
- ból i częste złamania kości,
- zimne dłonie lub stopy.
Czy wiesz, że: nadmiar witamin jest szkodliwy? Choć o tych związkach mówi się głównie w kontekście możliwych niedoborów i potrzebie suplementacji, to należy pamiętać, że także nadmiar witamin i minerałów nie jest korzystny dla organizmu.
Jak zbadać poziom witamin w organizmie?
Aby sprawdzić stężenie witaminy D, zweryfikować niedobór kwasu foliowego, potwierdzić podwyższony poziom cholesterolu lub po prostu ustalić poziom najważniejszych witamin i składników mineralnych, niezbędne jest wykonanie badań krwi. Konieczne jest więc pobranie krwi – zwykle z naczynia ze zgięcia łokciowego, która trafia następnie do laboratorium, gdzie odbywa się jej szczegółowa analiza. Co istotne, zaraz po uzyskaniu wyników należy udać się na konsultację lekarską, w celu interpretacji uzyskanych danych. Być może konieczne będzie wdrożenie odpowiednich suplementów oraz monitorowanie poziomu wybranych składników.
Pamiętaj: wyniki badań krwi powinny zostać skonsultowane z lekarzem, który przedstawi Ci ich odpowiednią interpretację.
Kiedy robić badania poziomu witamin i minerałów?
Warto wykonać badanie witamin i składników mineralnych profilaktycznie, w celu oceny ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Jego przeprowadzenie zaleca się także w przypadku podejrzenia niedoborów czy nadmiaru wybranych elementów, przyjmowanych np. wraz z pożywieniem. Przyczyną takiej diagnostyki bywa również potrzeba ustalenia dawki i monitorowania efektów wdrożonej suplementacji, np. w postaci wlewów dożylnych z aminokwasów czy kroplówek z proliny.
Warto wiedzieć: wśród elementów, których ilość warto monitorować, wymienia się w szczególności witaminę D3, B12, B9, C, E i A, a także żelazo, magnez, selen, sód, wapń i magnez.
Jak często wykonywać podstawowe badania krwi?
Większość podstawowych badań na niedobór witamin i składników minerałach powinno się wykonać mniej więcej raz w roku. Wyjątkiem są sytuacje, kiedy pacjent cierpi na konkretne schorzenia i konieczne jest szczegółowe monitorowanie jego kondycji zdrowotnej. Częstszym badaniom poddawane są również osoby wymagające regularnej suplementacji. Dotyczy to także kobiet w ciąży.
Pakiet badań określający poziom witamin – jak przygotować się do badania krwi?
Kiedy już zdecydujesz się na badanie pakietu witamin i składników mineralnych, pamiętaj o tym, by przystąpić do niego na czczo. Miej również na uwadze, że pobrania odbywają się w godzinach porannych, dlatego zarezerwuj odpowiedni termin. Jeżeli przyjmujesz jakieś leki, zgłoś to podczas umawiania wizyty, a jeśli to możliwe – zażyj je dopiero po przeprowadzonym badaniu. Poza tym: dzień przed wizytą w wybranej placówce medycznej unikaj spożywania alkoholu i wysiłku fizycznego. Tuż przed pobraniem możesz wypić niewielką ilość wody.
Chętnie odpowiemy nawet na najtrudniejsze pytania!
Źródła:
[1] Abendrot M., Merks P., Kalinowska-Lis U., Opieka farmaceutyczna – witaminy i minerały, informacje niezbędne farmaceucie w prawidłowej opiece nad pacjentem, „ Farmacja Polska” 2019, t. 75(9), s. 510–518.
[2] Wawer I., Dietetyczne niedobory mikroskładników i suplementacja w chorobach neurologicznych, „ Neurologia Praktyczna” 2017, 6, s. 5–8.
[3] Marwicka J., Gałuszka A., Zastosowanie preparatów witaminowych w procesie pielęgnacji skóry, „Aesthetic Cosmetology and Medicine” 2021, 10(4), s. 181–187.
[4] https://diag.pl/sklep/pakiety/e-pakiet-badanie-niedoboru-witamin-i-mineralow/