Jak wygląda próba tężyczkowa – badanie EMG (elektromiografia) i diagnoza tężyczki
- Co to jest próba tężyczkowa?
- Na czym polega badanie próby tężyczkowej?
- Jak wygląda próba tężyczkowa – krok po kroku
- Dodatni wynik próby tężyczkowej – warunki
- Przeciwskazania do próby tężyczkowej
- EMG – próba tężyczkowa – często zadawane pytania
6.1 Czy próba tężyczkowa boli?
6.2 Jakie sa powikłania po próbie tężyczkowej?
6.3 Jak przygotować się do próby tężyczkowej – o czym pacjent powinien pamiętać
6.4 Istotne informacje po badaniu próby tężyczkowej
6.5 Czy diagnoza tężyczki to tylko próba ischemiczna?
6.6 O jakich innych badaniach trzeba pamiętać w diagnostyce tężyczki?
6.7 Czy badanie EMG (elektromiografia) pomaga diagnozować tylko tężyczkę jawną lub utajoną?
6.8 Czy badanie EMG jest wiarygodne dla diasnotyki chorób mięśniowych?
6.9 Jaki jest potencjalny problem dla próby tężyczkowej?
6.10 Próby tężyczkowe wykonywane przy podejrzeniu tężyczki utajonej
6.11 Jaka jest cena badania?
6.12 Jakie choroby mogą zaburzać wynik próby tężyczkowej?
6.13 Jakie leki zakłócają prawdziwość próby tężyczkowej?
Co to jest próba tężyczkowa (ischemiczna)?
Próba tężyczkowa, inaczej próba ischemiczna lub test Trousseau to badanie diagnostyczne, wariant badania EMG, czyli elektromiograficznego mięśni i nerwów. Podstawowym celem próby tężyczkowej jest określenie stopnia nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej. W ramach badania sprawdza się czynność mięśni i nerwów, która w przypadku tężyczki jest zaburzona tj. nadpobudliwa.
Dowiedz się więcej na temat tężyczki w bazie wiedzy VitMeUp.pl!
Ważne!
Kto i gdzie przeprowadza próbę tężyczkową? Ile ona trwa? Próba tężyczkowa wykonywana jest w poradni neurologicznej lub pracowni EMG. Osobą ją przeprowadzającą jest lekarz neurolog. Próba tężyczkowa jest badaniem, które trwa stosunkowo krótko – zwykle 15-20 minut.
Na czym polega badanie próby tężyczkowej?
Próba tężyczkowa nie jest klasycznym „badaniem prowokacyjnym”, jednak w trakcie tego testu wywołuje się u pacjenta kontrolowane i celowe zaburzenia funkcji w zakresie nerwów obwodowych i mięśni ręki w wyniku czasowego niedokrwienia wiążącego się z niedotlenieniem. Towarzyszy mu dodatkowo próba hiperwentylacji, w której pacjent znacząco przyspiesza oddech, co prowadzi do tzw. alkalozy oddechowej (dochodzi do wzrostu pH).
Ważne!
Po co przeprowadza się to badanie? Pozwala ono na diagnostykę jawnej i utajonej tężyczki, a także monitorować proces leczenia tężyczki.
Kroplówka z magnezem w VitMeUp.pl!
Jak wygląda próba tężyczkowa – krok po kroku
Procedurę tego badania można opisać w kilku krokach.
- Pacjent jest układany w pozycji leżącej na plecach, na kończynę górną na wysokości ramienia zakładana jest opaska uciskowa, z kolei na nadgarstek opaska uziemiająca pochodząca od urządzenia do EMG.
- W dłoń pacjenta, konkretnie w przestrzeń między palcem wskazującym, a kciukiem zostaje wkłuta elektroda igłowa w mięsień międzykostny I grzbietowy.
- W takiej pozycji pacjent pozostaje zwykle 10 minut – założona opaska lub napompowany mankiet ciśnieniomierza powodują kontrolowane uczucie niedokrwienia (ischemia = niedokrwienie, dlatego próba tężyczkowa = ischemiczna), któremu towarzyszą odczucia drętwienia, mrowienia.
- W ciągu ostatnich dwóch – trzech minut z początkowych dziesięciu pacjent jest proszony o szybkie i głębokie oddychanie, co wywołuje efekt hiperwentylacji.
- Po tym czasie pacjentowi zdejmuje się „blokadę” ograniczającą krążenie w ręce, a także wraca on do normalnego schematu oddychania. W tym czasie urządzenie do EMG monitoruje potencjał płynący z elektrody igłowej.
Podsumowując, na próbę tężyczkową składa się 10 minut przygotowań, a samo właściwe badanie tj. pomiar trwa 5 minut.
Poglądowe zobrazowanie procedury dla próby tężyczkowej – VitMeUp.pl
Dodatni wynik próby tężyczkowej – warunki
Kluczowe i zastanawiające dla wielu pacjentów widzących kiedykolwiek zapis badania EMG jest pytanie – jaki rodzaj wykresu potwierdza występowanie tężyczki jawnej lub utajonej? W badaniu, na wykresie mogą być widoczne następujące charakterystyczne dla tężyczki struktury jak:
- dublety i triplety wyładowań przedzielone okresami „względnej ciszy elektrycznej”
- dublety, triplety lub multiplety wyładowań mioklonicznych
- wyładowania miokloniczne występujące w grupach 2–3 wyładowań (dublety, triplety)
- samoistne wyładowania w jednostkach motorycznych grupowane w postaci dubletów i tripletów lub grupy 4 wyładowań
- dublety samoistnych wyładowań – częstotliwość pojawiania się dubletów 5–25 Hz
- dublety i triplety mioklonicznych wyładowań wyraźniej widoczne w „dystalnych mięśniach”.
Ważne!
O dodatnim wyniku próby tężyczkowej świadczy występowanie spontanicznych, powtarzających się i trwających co najmniej 60 sekund wyładowań wieloiglicowego potencjału (tzw. multiplety lub „mniejsze” dublety / triplety) będące efektem niedokrwienia (opaska uciskowa na ramieniu pacjenta połączona z hiperwentylacją – szybkim oddychaniem prowadzącym do alkalozy oddechowej, co jest typowe dla ataku paniki).
Przeciwwskazania dla próby tężyczkowej
Z wykorzystania badań elektromiograficznych jak próba tężyczkowa może wykluczyć kilka powodów. Są to:
- obecność zmian skórnych (infekcji, stanu zapalnego) w miejscu wbicia elektrody igłowej na dłoni
- rozrusznik serca, kardiowerter
- wysokie ciśnienie krwi
- opatrunek , zaopatrzenie ortopedyczne np. opaska gipsowa, obecność ciała obcego w kończynie.
Pewnym utrudnieniem lub przeciwwskazaniem może być obecność zaburzeń krzepnięcia (koagulopatii), a także stosowanie niektórych leków przeciwzakrzepowych.
Ważne!
Obowiązkiem pacjenta jest poinformować lekarza o stosowanych lekach jak doustne koagulanty (acenokumarol, warfaryna, ASA – kwas acetylosalicylowy) i heparyna w zastrzykach. Kluczowa jest również znajomość innych stosowanych leków, które mogą potencjalnie zaburzać przebieg badania np. mają bezpośredni wpływ na wynik badania EMG w wariancie próby tężyczkowej.
EMG – próba tężyczkowa – często zadawane pytania
Próba ischemiczna określająca potencjały elektryczne w mięśniach i nerwach może być badaniem wykonywanym po pomiarze poziomu wapnia i magnezu w organizmie w przypadku podejrzenia tężyczki niezależnie od jej rodzaju. Warto jednak wiedzieć, że do badania trzeba się odpowiednio przygotować, szczególne znaczenie ma przyjmowanie leków, a niektóre z nich należy odstawić na kilka dni przed planowanym testem. Poniżej zebraliśmy dla Was najczęściej zadawane pytania i inne istotne wskazówki, które pozwolą przygotować się lepiej do badania.
Czy próba tężyczkowa boli?
Próba tężyczkowa to badanie bezpieczne i praktycznie wolne od bólu. Częściej badaniu może towarzyszyć dyskomfort związany z założeniem opaski uciskowej i drętwieniu / mrowieniu ręki, a także tymczasowych dolegliwości bólowych związanych z wkłuciem elektrody igłowej w miejsce między kciukiem a palcem wskazującym, a konkretnie w tamtejszy mięsień.
Jakie są powikłania po próbie tężyczkowej?
Powikłania są nieliczne i mogą wiązać się z czasowym bólem w miejscu wkłucia, siniakiem / krwiakiem (szczególnie u osób wykazujących kruchość naczyń krwionośnych) lub miejscowe zakażenie (bardzo rzadko).
Jak przygotować się do próby tężyczkowej – o czym pacjent powinien pamiętać?
To jedno z badań, w którym pacjent nie musi być na czczo. Pacjent powinien jednak pamiętać o odpowiednim przygotowaniu w zakresie stosowanych leków, szczególnie tych, które mogą wprowadzić zmiany w zakresie gospodarki wodno-elektrolitowej np. na skutek wzmożonej utraty wapnia z ustroju. Wśród nich wymienia się leki moczopędne, niektóre preparaty przeciwdrgawkowe, bisfosfoniany, inne leki stosowane w leczeniu osteoporozy, a także preparaty wapnia, magnezu i witaminy D3.
Istotne informacje po badaniu próby tężyczkowej
Część pacjentów może zadać pytanie kiedy należy zgłosić się po wyniki próby tężyczkowej. W porównaniu do wielu badań laboratoryjnych i obrazowych jak RTG, rezonans wynik próby tężyczkowej jest gotowy zaraz po badaniu. Lekarz odczytuje i interpretuje otrzymanie wyniki / pomiary, a tym samym rozpoznaje bądź wyklucza tężyczkę. Uwaga! Pacjenci, którzy przez badaniem musieli odstawić suplementację wapnia, witaminy D i magnezu powinni pamiętać o powrocie do wspomnianej farmakoterapii, chyba, że lekarz neurolog zaleci inaczej.
Czy diagnoza tężyczki to tylko próba ischemiczna?
Przed wykonaniem próby tężyczkowej vel ischemicznej lekarz zaczyna od podstawowych czynności jak badanie podmiotowe i przedmiotowe. Kolejno wprowadza element jak testy laboratoryjne, które sprawdzają poziom wapnia, magnezu, fosforu, potasu, hormonu przytarczyc (parathormon PTH).
Badania diagnostyczne nie tylko w kierunku tężyczki!
O jakich innych badaniach trzeba pamiętać w diagnostyce tężyczki?
W diagnostyce wykorzystuje się również badanie jak EKG, echokardiografia serca i EEG.
W przypadku EKG w tężyczce widoczne mogą być zmiany jak:
- wydłużenie odstępu QT
- wydłużenie odstępu ST
- spiczaste załamki T
- blok przewodzenia
- zaburzenia rytmu serca.
W przypadku EEG może występować:
- nieregularność i zwolnienia rytmu alfa
- występowanie fal theta
- fale delta w fazie hiperwentylacji, rzadko fale ostre, zespoły iglicy z falą wolną.
Czy badanie EMG (elektromiografia) pomaga diagnozować tylko tężyczkę jawną lub utajoną?
Badanie EMG pomaga w diagnostyce tężyczki, ale również innych chorób układu nerwowego i mięśniowego. Wśród nich wymienia się miastenię – do diagnozy tej choroby wykorzystuje się tzw. test miasteniczny będący rodzajem badania EMG.
Czy badanie EMG jest wiarygodne dla diagnostyki chorób mięśniowych?
Badanie to jest wiarygodne, może pomóc w rozpoznaniu tężyczki, która zależnie od rodzaju może dawać mało specyficzne objawy, jak w przypadku tężyczki utajonej tzw. normokalcemicznej, gdzie pojawia się problem hipomagnezemii. Tytułowy test pomaga w diagnostyce również „klasycznej”, czyli jawnej tężyczki. EMG pomaga oprócz tego ocenić funkcjonowanie mięśni i nerwów, zatem sprawdza potencjalne zaburzenia układu nerwowego, mięśniowego, ale również pracę płytki motorycznej (kluczowe znaczenie w miastenii).
Hipomagnezemia (niedobór magnezu) więcej w baza wiedzy!
Jaki jest potencjalny problem dla próby tężyczkowej?
Zacznijmy od tego, że diagnostyka tężyczki jest trudna. Zebranie szczegółowego wywiadu lekarskiego, badań przedmiotowych z podstawowymi badaniami neurologicznymi, oznaczania poziomu elektrolitów i wykonanie próby tężyczkowej nie dają 100% pewności w identyfikacji tej choroby. Dodatkowo warto zwrócić uwagę, że wiele osób traktuje próbę tężyczkową za swoiste i jednoznaczne badanie. Prawdą jest to, że to badanie czułe, jednak nie jest w pełni swoiste dla tej choroby. Próba tężyczkowa jest jednym z wariantów badania EMG, które ocenia nie tylko mięśnie, ale również nerwy, a także wspomnianą płytkę nerwowo-mięśniową. Dlatego można spotkać się z opinią, że nie ma czegoś takiego jak typowy zapis EMG dla tężyczki, ale taki, który może na nią potencjalnie wskazywać.
Próby tężyczkowe wykonywane przy podejrzeniu tężyczki utajonej
Wymienia się tutaj testy mogące dać:
- objaw Trousseau tzw. obraz ręki położnika, który przypomina zgięcie palców IV i V dłoni w odpowiedzi na ucisk ramienia
- objaw Chvostka – skurcz mięśni twarzy w odpowiedzi na uderzenie młoteczkiem w nerw twarzowy
- objaw Ibrahima-Lusta – skurcz mięśni strzałkowych z odwiedzeniem stopy występujący po uderzeniu młoteczkiem w nerw strzałkowy
- objawy Erba – zwiększona pobudliwość nerwów ruchowych w odpowiedzi na prąd galwaniczny
- objaw Masłowa – przyspieszenie oddechu w wyniku ukłucia szpilką.
Jaka jest cena badania?
Zależnie od rejonu Polski cena próby tężyczkowej rozciąga się od 150 do 300 zł.
Jakie choroby mogą zaburzać wynik próby tężyczkowej?
Obecność niektórych chorób i stanów jak np. niewydolność nerek, zespół Fanconiego i pseudohypoparatyroidyzm (dwie rzadkie choroby genetyczne), a także wymioty i towarzyszące im odwodnienie mogą zaburzać prawdziwość badania EMG w kierunku tężyczki. Na uwagę zasługują również inne schorzenia jak choroby autoimmunologiczne np. miastenia i zespół Guillaina-Barrego.
Jakie leki zakłócają prawdziwość próby tężyczkowej?
Znaczenie mają substancje czynne, które mogą modulować poziom wapnia i wpływać pośrednio lub bezpośrednio na gospodarkę wapniowo-fosforową. Istotne są leki moczopędne jak:
- diuretyki pętlowe – furosemid, torasemid
- d. tiazydowe – hydrochlorotiazyd, chlortalidon
- d. oszczędzające potas – spironolakton.
Na uwagę zasługują również leki przeciwdrgawkowe jak:
- fenytoina, kwas walproinowy – mogą zaburzać wchłanianie wapnia i ograniczać poziom witaminy D w organizmie
- karbamazepina
- fenobarbital.
Znaczenie mają również leki alkalizujące dożylne wodorowęglany i cytryniany, a także leki stosowane w leczeniu osteoporozy jak bisfosfoniany i przeciwciało monoklonalne denosumab. Dodatkowo nie można wykluczyć leków prowadzących do hipomagnezemii jak przewlekle stosowane inhibitory pompy protonowej, a także inne wydawałoby się pospolite i nijak wiążące się z zaburzeniami mięśni leki jak chemioterapeutyki z grupy fluorochinolonów, furagina (furazydyna), statyny, które mogą potencjalnie przyczynić się do wystąpienia dubletów, tripletów i multipletów w zapisie EMG.
Bibliografia:
- Alanazi, M. et al. (2023) ‘Tetany in a young female not resulting from hypocalcemia’, Cureus [Preprint]. doi:10.7759/cureus.43521.
- Kołłątaj, W. et al. (2018) ‘Latent tetany and neuromuscular excitability’, Pediatric Endocrinology, 17(2), pp. 97–106. doi:10.18544/ep-01.17.02.1696.
- Popławska, K. et al. (2018) ‘Tetany as the cause underlying the loss of consciousness’, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 14(2), pp. 213–221. doi:10.15557/pimr.2018.0022.
- Rehman HU, Wunder S. Trousseau sign in hypocalcemia. CMAJ. 2011 May 17;183(8):E498. doi: 10.1503/cmaj.100613. Epub 2011 Feb 28. PMID: 21398222; PMCID: PMC3091937.
- Williams A, Liddle D, Abraham V. Tetany: A diagnostic dilemma. J Anaesthesiol Clin Pharmacol. 2011 Jul;27(3):393-4. doi: 10.4103/0970-9185.83691. PMID: 21897517; PMCID: PMC3161471.
Zaplanuj swoją wizytę z VitMeUp
Kontakt
Skontaktuj się z nami mailowo lub telefonicznie
Wizyta
Umów wizytę do swojego domu lub odwiedź jedną z kilku naszych placówek
Zdrowie
Spotkaj się z naszym wykwalifikowanym personelem medycznym i rozpocznij swoją ścieżkę leczenia!