Zaznacz stronę

Magnez i hipomagnezemia – biochemia, przemiany metaboliczne

hipomagnezemia-i-magnez-biochemia-i-przemiany-metaboliczne

Jak powszechny jest magnez w organizmie?

Magnez  to jeden z dominujących składników mineralnych budujących ludzkie ciało. Można go również rozpatrywać jako jeden z kationów i jako jon wewnątrzkomórkowy – zdecydowana większość magnezu znajduje się w przestrzeni wewnątrzkomórkowej w porównaniu z przestrzenią pozakomórkową. Ile gramów magnezu zawiera ciało dorosłego człowieka o wadze ok. 70 kg? To ok. 25 gram, które jest zlokalizowane w kościach (53%), mięśniach (27%), organach miąższowych i tkankach miękkich (19%). Pozostały 1% znajduje się w surowicy krwi, gdzie osiąga stężenie magnezu 0,76-1,15 mmol/L występując w trzech formach tj.:

  • zjonizowanej – 55-70% (jako jon Mg2+)
  • związanej z białkami (głównie albuminą) 20-30%
  • formie kompleksów 5-15% (np. z fosforanami, wodorowęglanami, cytrynianami, siarczanami).

PAMIĘTAJ!

Prawidłowe stężenie magnezu w surowicy krwi wynosi 0,65–1,2 mmol/l.

Co oznacza dla organizmu niedobór magnezu?

Hipomagnezemia, czyli niedobór magnezu jest stanem zagrażającym funkcjonowanie wielu szlaków enzymatycznych. Objawy te mają znaczenie dla funkcjonowanie całego organizmu, a skutki mogą być dalekosiężne. Czym grożą niedobory magnezu? Zmiany te można podzielić m.in. wg układów funkcjonalnych i właściwości magnezu.

Hipomagnezemia a magnez

Hipomagnezemia jest stanem, w którym występuje niedobór magnezu w organizmie. Dla zdrowia organizmu kluczowe jest utrzymanie właściwego stężenia magnezu we krwi, ponieważ rola magnezu sięga dalej niż praca mięśni. Fakt jak niedobór magnezu można łatwo odnotować i doświadczyć – objawy niedoboru magnezu (hipomagnezemii) wykraczają poza skurcze mięśni i ich drżenie, ale również zahaczają o problemy z układem nerwowym i jego pracą. Dlatego obecność magnezu w diecie i prawidłowy poziom jest gwarantem właściwego funkcjonowania całego organizmu.

Niedobór magnezu – objawy hipomagnezemii

Tak jak wspomnieliśmy zbyt mały poziom magnezu w surowicy predysponuje do szeregu objawów wśród których należy wymienić m.in.:

  • niekontrolowane, niekiedy bolesne skurcze mięśni, szczególnie wieczorem i w nocy
  • uczucie zmęczenia, osłabienia, niski poziom energii
  • problemy ze snem – zarówno zaśnięciem jak i podtrzymaniem snu
  • obniżony nastrój, objawy depresji, zwiększona drażliwość
  • problemy sercowe (nierówne bicie serca)
  • zwiększone ryzyko bólu głowy, w tym migreny u osób predysponowanych.

Jakie są przyczyny hipomagnezemii?

Kluczowe wśród potencjalnych przyczyn niedoboru magnezu vel hipomagnezemii są:

  • niewystarczająca podaż w diecie np. żywność wysoko przetworzona o niskiej zawartości mineralnej
  • zwiększone zapotrzebowanie na magnez związane z okresowym dużym wysiłkiem fizycznym i/lub intelektualnym
  • ograniczona przyswajalność magnezu związana z chorobami przewodu pokarmowego np. zespół złego wchłaniania, przewlekłe choroby jelit, stosowanie leków z grupy inhibitorów pompy protonowej
  • nadużywanie leków moczopędnych, które powodują ucieczkę, a właściwe wydalanie magnezu z moczem.

Jedną z bardzo rzadkich przyczyn niedoboru jest obecność choroby jak hipomagnezemia rodzinna z hiperkalciurią, w której dochodzi do przewlekłych i nawracających infekcji układu moczowego z towarzyszącą kamicą nerkową, wapnicą pary nerek, nerkową utratą magnezu i wzmożonym wydalaniem jonów wapnia z moczem.

Co robi magnez w komórkach?

Magnez  to makroskładnik znajdujący się wewnątrz komórki, w szczególności w mitochondrium (struktura komórki odpowiedzialna za oddychanie tlenowe i wytwarzanie adenozynotrifosforanu ATP, czyli wysokoenergetycznego związku). Oprócz tego bierze udział w procesach jak fosforylacja (co ma znaczenie dla aktywności enzymatycznej) i glikoliza, czyli rozkład cukru do produkcji energii. Co więcej magnez uczestniczy w produkcji wspomnianego związku jak ATP z ADP tworząc z adenyzonotrifosforaktywny biologicznie kompleks jak Mg-ATP, który jest niezbędny do wspomnianego procesu fosforylacji np. kinazy tyrozynowej w receptorze dla insuliny.

Szlaki biochemiczne magnezu

Magnez uczestniczy w ogromnej puli zależności metabolicznych. Ma ogromne znaczenie dla aktywności enzymów i ją warunkuje. Oprócz tego obecność jonów magnezu wpływa na aktywność wielu receptorów zlokalizowanych w ośrodkowym układzie nerwowym. Do tego dochodzi znaczenie dla napływu i odpływu jonów do i z komórki (np. wapnia, potasu, sodu), co ma bezpośrednie znaczenia dla zdolności kurczenia się mięśni, a także przemiany witaminowe do form aktywnych biologicznie.

Magnez wpływ na enzymy

Magnez to jeden z minerałów, który odpowiada za przebieg ponad 300 reakcji enzymatycznych (wg niektórych źródeł uczestniczy w ponad 600 reakcjach enzymatycznych jako kofaktor, a 200 jako aktywator). Jony magnezu są one odpowiedzialne za syntezę białek, poziom glukozy w osoczu, ciśnienie tętnicze krwi, przekazywanie sygnału w układzie nerwowym i przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Dlatego tak wiele mówi się na temat poziomu magnezu w organizmie.

Reakcje fizjologiczne z udziałem enzymów wymagają wolnego magnezu (w postaci jonu) lub sprzężonej formy z ATP, czyli Mg-ATP. Enzymy te są rozmieszczone, podobnie jak magnez po różnych elementach komórki, receptorach czy rodzajach tkanek. Zależnie od lokalizacji wymienia się takie enzymy jak:

  • cytozol komórki – heksokinaza, fosfofruktokinaza, kinaza fosfoglicerynianowa, kinaza pirogronianowa, aldolaza, enolaza
  • mitochondrium – fosfataza dehydrogenazy pirogronianowej, dehydrogenaza izocytrynianowa, dehydrogenaza alfa-ketoglutaranu, F0-F1 ATPaza
  • cytozol komórek mięśniowych i mitochondrium w komórkach mięśniowych serca – kinaza kreatynowa
  • cytozol hepatocytów wątroby – glukozo-6-fosfataza, karboksykinaza fosfoenolopirogronianowa
  • podjednostka beta receptora insuliny – kinaza tyrozynowa.

WNIOSEK – obniżenie poziomu magnezu może ograniczyć szlaki metaboliczne wymagające wolnych jonów magnezowych, jak i sprzężonych z ATP.

Magnez i jego znaczenie dla innych minerałów

Magnez jest tym składnikiem, od którego zależy wzajemny transport jonów wapniowych i potasowych. Niejednokrotnie można spotkać się z określeniem, że magnez jest antagonistą wapnia. Jak należy to rozumieć? Można to wytłumaczyć na podstawie skurczu mięśnia. Wapń nasila przewodnictwo nerwowe m.in. w obrębie serca, a także siłę skurczu, a magnez – wprost przeciwnie, ponieważ ogranicza pobudliwość serca, przewodzenie impulsów. Tę sytuację można przełożyć również na fakt, że napływ wapnia do komórki mięśniówki naczyniowej będzie powodować skurcz, zaś wzrost stężenia jej rozluźnienie.W praktyce oznacza to spadek ciśnienia wewnątrz naczynia krwionośnego.

Na tym jednak nie koniec zależności między wapniem i magnezem. Spożycie wapnia, co jest pewne wpływa na retencję magnezu i odwrotnie. Sam magnez ma istotne znaczenie dla możliwości transportu jonów wapniowych do komórki, a także dla aktywności Ca2+-ATPazy oraz innych białek transportujących jony wapniowe. Można tłumaczyć to tzw. bramkowaniem kanałów wapniowych typu L, ponieważ ich aktywność zależy od fosforylacji, na która wpływa magnez.

Hipomagnezemia i znaczenie dla jonów wapnia

Co jednak dzieje się, gdy zaczyna brakować magnezu w organizmie, czyli pojawia się stan jak hipomagnezemia? Może rzutować to na wtórne zmiany w postaci hipokalcemii włącznie. Dlaczego? Jednym z hormonów, jaki reguluje niejako magnez jest parathormon – hormon przytarczyc. Magnez wpływa na uwalnianie PTH do krwiobiegu, oprócz tego uwrażliwia tkanki na ten hormon. Dodatkowo stymuluje wchłanianie magnezu w jelitach i wychwyt zwrotny w nerkach. Co jeśli brakuje magnezu? Ilość PTH spada, a co za tym idzie maleje poziom jonów wapnia. Taki stan, gdzie zaczyna brakować jonów wapnia, magnezu i spada PTH może być znajomy, bo budzi skojarzenia z tężyczką.

Magnez ma znaczenie dla  jonów potasowych  – reguluje aktywność Na+/K+-ATPazy. Dlatego w przypadku hipomagnezemii oprócz hipokalcemii może pojawić się również hipokaliemia.

WAŻNE!

Dokuczają Ci objawy typowe dla tężyczki i chcesz dowiedzieć się więcej na jej temat? Zajrzyj do artykułu przygotowanego specjalnie dla pacjentów VitMeUp na temat tej choroby  Tężyczka – przyczyny, rodzaje, objawy .

Co to jest tężyczka –  kliknij  i zobacz!

Magnez i jego znaczenie dla przemian witaminowych

Magnez to jeden z czynników, który odpowiada za przemianę nieaktywnej biologicznie witaminy D w formę aktywną, czyli 1,25-dihydroksycholekalcyferol tj. kalcytriol. Magnez odpowiada za hydroksylację w nerkach (1-alfa-hydroksylazę) i wątrobie (tj. 25-hydroksylazę) witaminy D, a co ciekawe aktywność tych enzymów zależy od tego minerału. Oprócz tego magnez jest niezbędny do wiązania aktywnej witaminy D przez białko transportowe VDBP, a także transfer cholekalcyferolu do wnętrza komórki.

Magnez a mięśnie

Niedobory magnezu mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie mięśni. Stan jak hipomagnezemia może prowadzić do bolesnych i nieprzyjemnych skurczy mięśni i drżenia mięśniowego. Fakt ten wynika z udziału jonów magnezowych w fizjologicznym skurczu tkanki mięśniowej – niezależnie od jej rodzaju i lokalizacji. Magnez i wapń to przeciwstawne względem siebie pierwiastki. Dlaczego? Jony wapniowe dążą do skurczu, z kolei magnezowe odpowiadają za rozluźnienie mięśni. Czym to tłumaczyć? Trzeba przyjrzeć się fizjologii skurczu – w tkance mięśniowej wapń wiąże się ze specyficznymi białkami budującymi mięśnie jak troponina C i miozyna. W wyniku tego dochodzi do zmiany kształtu tych białek, a w efekcie do skurczu. Magnez ma identyczny punkt uchwytu, co jony wapniowe, dlatego aktywnie konkuruje z jonami wapnia, a jego połączenie ze wspomnianymi białkami budującymi mięśnie powoduje ich rozluźnienie. Zatem czym kończy się niedostateczny poziom magnezu? Dominacją wapnia, co prowadzi do wzmożonej pobudliwości i kurczenia się mięśni. Jednym z problemów, które dotykają bezpośrednio mięśni i pośrednio całego organizmu jest tężyczka utajona, w której poziom magnezu jest zaniżony, a co z wapniem?

Tężyczka utajona a magnez

Tężyczka utajona to jedna z chorób neurologicznych, w której dochodzi do występowania niedoborów magnezu przy współistniejącej normokalcemii. Magnez w takim stanie jest niedoborem przewlekłym, który wymaga długotrwałej suplementacji – jedną z opcji mogą być  wlewy dożylne z magnezem , a konkretnie siarczanem magnezu. U podstaw utajonej tężyczki oprócz hipomagnezemii współistnieje problem z tzw. hiperwentylacją, czyli wzmożonym oddychaniem, co prowadzi do zasadowicy oddechowej, a to z kolei wpływa na objawy somatyczne typowe dla tężyczki.

Czy wiesz, że…

W VitMeUp możesz umówić się na konsultację, ze specjalistą  , który dobierze indywidualną terapię dostosowaną do Twoich potrzeb? Chcesz dowiedzieć się więcej na temat skuteczności i bezpieczeństwa wlewów z witaminami i minerałami? Zobacz ofertę VitMeUp.pl!

Wlewy witaminowe i magnezowe – VitMeUp.pl

Magnez na serce i ciśnienie

Właściwa podaż magnezu jest odwrotnie proporcjonalna do ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Ma znaczenie jako czynnik kardioprotekcyjny, przeciwnadciśnieniowy, antyarytmiczny, przeciwzapalny i przeciwpłytkowy (antyagregacyjny, podobnie jak w przypadku migreny). Skąd wpływ magnezu na ten układ funkcjonalny człowieka? Powtarza się tutaj znaczenie antagonistyczne dla jonów wapnia, ponieważ blokuje kanały wapniowe typu L i pompę sodowo-potasową, co ma znaczenie przeciwarytmiczne. Oprócz tego przyczynia się do spowolnienia przewodnictwa i pobudliwości mięśnia sercowego, a także ma znaczenie dla produkcji tlenku azotu.

Magnez a przewodzenie impulsów nerwowych w sercu

Nietrudno domyślić się, że niedobory magnezu mogą mieć bezpośredni wpływ na układ przewodzący serca, gdzie jego zaburzenie wiąże się z szeregiem dolegliwości arytmicznych dotyczących przedsionków i/lub komór serca. Dlatego w stan jak hipomagnezemia jest groźny i promuje niejako zaburzenia rytmu serca, a mowa tutaj o ryzyko skurczów dodatkowych, migotaniu komór / przedsionków lub częstoskurczu komorowego.

Magnez na wartości skurczowe i rozkurczowe ciśnienia

Magnez w swoim założeniu jest czynnikiem regulującym wartości ciśnienia. Jego zbyt niski poziom zwiększa napływ jonów wapnia, co przyczynia się do wzmożonego skurczu naczyń, a tym samym wzrostu ciśnienia. Oprócz tego niedobór magnezu rzutuje na inne mechanizmy kontrolujące ciśnienie jak np. gospodarka aldosteronu. Niedobory magnezu to wzrost syntezy aldosteronu, do czego przyczynia się angiotensyna II, a także do produkcji tromboksanu i prostaglandyn, co zwęża naczynia krwionośne blokując uwalnianie wazodylatacyjnego czynnika jakim jest tlenek azotu NO, który rozluźnia mięśniówkę gładką. Oprócz tego magnez w niskim stężeniu przyczynia się do wzrostu białka C-reaktywnego, które ma znaczenie dla istnienia stanu zapalnego negatywnie oddziałującego na funkcjonalność i stan układu sercowo-naczyniowego.

Magnez i układ nerwowy

Magnez ma ogromne znaczenie dla funkcjonowania ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Magnez ma działanie neuroprotekcyjne, ponieważ hamuje aktywność związaną z pobudzeniem receptora glutaminergicznego NMDA (N-metylo-D-asparaginianowego), co wiąże się z napływem jonów wapniowych do neuronu i wywołanie określonego strumienia impulsów nerwowych. Magnez z kolei blokuje napływ wspomnianych jonów Ca2+ do wnętrza neuronu, co blokuje przewodzenie. Tym samym magnez odpowiada za tzw. blok magnezowy dla napływających jonów wapniowych i sodowych również. Oprócz tego magnez w aspekcie neurologicznym ma znaczenie, ponieważ wpływa na hamowanie enzymu jak kinaza białkowa C (PKC). Jaki jest wpływ magnezu na podstawowe funkcje psychologiczne?

Magnez na pamięć i koncentrację

Mg znaczenie dla przekaźnictwa nerwowego – to fakt. Posiada zdolność do blokowania przewodnictwa glutaminergicznego. Wpływa na długotrwałe wzmocnienie synaptyczne, przez co ma znaczenie dla procesów jak uczenie się, a także pamięć krótko i długoterminową. Wpływa pośrednio na inne szlaki aktywności ośrodkowej do których należy zaliczyć znaczenie dla wzmożonej ekspresji BDNF, czyli neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego, który jest niezbędny w procesie tworzenia się nowych neuronów tzw. neurogenezy, a także ma swój udział w neuroplastyczności, czyli tworzenia się nowych połączeń międzyneuronalnych.

Magnez na depresję

Jony magnezowe mają istotne znaczenie dla odczuwanego nastroju. Istnieje zależność między zawartością tego metalu w organizmie i odczuwaniem objawów typowych dla zaburzeń depresyjnych. Jak jednak niedobór magnezu ma się dokładniej do odczuwanego nastroju? Wracamy znów do receptora NMDA i antagonistycznego wpływu magnezu. Oprócz tego ma również znaczenie dla innych przemian endokrynologicznych na linii podwzgórze – przysadka – nadnercza, a także dla przemian tryptofanu, z którego powstaje hormon szczęścia, czyli serotonina, określana jako 5-hydroksytryptofan.

Magnez na ból głowy i migrenę

Magnez ma znaczenie jako czynnik przeciwmigrenowy, ponieważ ma swój udział w łagodzeniu i/lub zapobieganiu bólom migrenowym głowy ze względu na wpływ na receptory NMDA, ale również działanie antyagregacyjne (ogranicza tromboksan A2). Nie bez znaczenia jest wpływ magnezu na łagodzenie stanu zapalnego z interleukinami i prostacyklinami włącznie. Magnez ma również znaczenie dla wydzielania tlenku azotu, czyli czynnika rozszerzającego naczynia. Tlenek azotu jest wytwarzany w obrębie śródbłonka naczyniowego, co prowadzi do wzrostu cGMP, co prowadzi do rozluźnienia mięśniówki naczyniowej. W przypadku niedostatecznego poziomu magnezu produkcja i uwalnianie NO spada, co prowadzi do większej pobudliwości skurczowej.

Magnez przy cukrzycy

Magnez ma swój udział pośrednio w regulacji poziomu glukozy. Jego niedobory odnotowuje się w przypadku osób z insulinoopornością, cukrzycą typu II i w zespole metabolicznym. Jednym z istotnych kwestii jest zależność magnezu i kinazy tyrozynowej dla receptora insulinowego. Jony te mają również znaczenie dla transportera białkowego transportera glukozy GLUT4, który odpowiada za napływ tego cukru do komórki. Niedobory magnezu wpływają negatywnie na możliwości kontroli glikemii.

Magnez a wolne rodniki i stan zapalny

Tytułowy minerał nie jest ani typowym składnikiem antyoksydacyjnym, ani przeciwzapalnym. Trudno jednak pominąć jego znaczenie w zakresie stanu zapalnego i wolnych rodników. Dlaczego? Niedostateczna podaż magnezu może stanowić przyczynę przewlekłych zmian jak ciągłą aktywacja leukocytów, makrofagów, a także uwalnianie cytokin zapalnych i nasilonej produkcji wolnych rodników tlenowych. Badania pokazują, że magnez i jego niedobór nasila produkcję interleukiny 1, 6, czynnika martwicy nowotworów, tromboksanu TXA2, endotelin i wolnych rodników m.in. w obrębie jelit.

Wpływ magnezu na receptory

Jony magnezu wpływają na enzymy – to fakt. Jak się jednak okazuje mają pośrednio znaczenie dla aktywności i szlaku sygnałowego samych receptorów. O jednym była już mowa – receptor dla insuliny i fosforylacja kinazy tyrozynowej, do której potrzebny jest magnez. Kolejny istotny receptor powiązany z omawianym wapniem to punkt uchwytu dla N-metylo-D-asparaginianu, czyli receptor NMDA. Receptor ten pośredniczy w napływie jonów m.in. wapniowych i sodowych do komórki, a także wypływie jonów potasowych. Kiedy jonów magnezu jest zbyt mało dochodzi do mniejszego blokowania kanałów specyficznych dla receptora NMDA, co powoduje nadpobudliwość neuronów.

Magnez i VitMeUp.pl – co mają wspólnego?

Warto podkreślić to raz jeszcze – magnez jest szalenie ważny dla zdrowia całego organizmu, dlatego warto pomyśleć o jego profesjonalnej suplementacji dobranej do indywidualnych potrzeb i schorzeń towarzyszących.  Zespół VitMeUp.pl służy pomocą i edukacją nie tylko w kwestii magnezu  , o którym dowiesz się więcej u  dr Andrzeja Banacha  i dietetyk Anny Henzel – specjalistów VitMeUp. Potrzebujesz konsultacji? Chcesz dowiedzieć się więcej na temat leczenia magnezem nie tylko w kierunku tężyczki, prewencji migreny i wsparcia kości? Zajrzyj do zakładki  kontakt  – umów się na wizytę!

Zespół specjalistów VitMeUp.pl jest otwarty na pytania i konsultacje

Magnez i hipomagnezemia w pytaniach i odpowiedziach

Wiadomo, że hipomagnezemia świadczy o zmniejszonej ogólnoustrojowej zawartości magnezu. Warto jednak pamiętać, że rola magnezu w organizmie jest szeroka. Zachęcamy do zapoznania się z często zadawanymi pytaniami w zakresie przyczyn i leczenia niedoborów magnezu.

Na czym polega leczenie hipomagnezemii?

Leczenie niedoborów magnezu polega na regularnej podaży ilości magnezu, które zapewnią nie tylko dzienne zapotrzebowanie, ale pozwolą odbudować i zniwelować niski poziom magnezu. Kluczowe jest również usunięcie przyczyny, czyli wzbogacenie diety w naturalne jego źródła, a także jeśli to możliwe zmianę farmakoterapii, która może prowadzić do niedoborów magnezowych i sprzyjać pojawieniu się jednej z jego konsekwencji, czyli tężyczki utajonej.

Jakie są wartościowe źródła magnezu?

Podstawowym źródłem powinna być przede wszystkim dieta. Bogactwo tego minerału to m.in. orzechy, nasiona (dynia, słonecznik), kasza jaglana, brązowy ryż, zielone warzywa liściaste, kakao i czekolada gorzka. W przypadku problematycznej diety związanej z chorobami układu pokarmowego, a także nadwrażliwościami pokarmowymi warto rozważyć nie tylko doustne preparaty magnezu, ale również wspomniane wlewy magnezowe w postaci siarczanu magnezu w roztworze wodnym.

Dobre związki magnezu, czyli jakie?

Wybierając doustny preparat jak np. magnez lek warto wziąć pod uwagę kilka związków Mg2+. Są to m.in. mleczan magnezu, glicynian (popularny chelat magnezu), taurynian, cytrynian, asparaginian magnezu i inne suplementy magnezu zawierające tzw. sole organiczne. Jego wchłanianie w jelitach potęguje obecność witaminy B6. Warto jednak mieć na uwadze fakt, że dobrym źródłem magnezu jest dieta, a ewentualna suplementacja magnezu powinna stanowić uzupełnienie i nie powinna jej zastąpić, szczególnie, że wchłanianie magnezu z przewodu pokarmowego rośnie w obecności białka. Mniej wartościowe doustne związki magnezu to m.in. węglan magnezu, tlenek magnezu.

Czy magnez ma znaczenie dla kości i układu kostnego?

Niedobór Mg magnezu jest czynnikiem mającym znaczenie dla osteoporozy. Dlatego w okresie menopauzy kobiety powinny zadbać nie tylko o jony wapnia, witaminę D, ale również zawartość magnezu, ponieważ prawidłowy poziom magnezu sprzyja zdrowiu całego ustroju.

Bibliografia:

  • Gerry K. Schwalfenberg, Stephen J. Genuis, „The Importance of Magnesium in Clinical Healthcare”, Scientifica, vol. 2017, Article ID 4179326, 14 pages, 2017. https://doi.org/10.1155/2017/4179326
  • Jahnen-Dechent W, Ketteler M. Magnesium basics. Clin Kidney J. 2012 Feb;5(Suppl 1):i3-i14. doi: 10.1093/ndtplus/sfr163. PMID: 26069819; PMCID: PMC4455825.
  • Jędrzejek, M., Mastalerz-Migas, A., Bieńkowski, P., Cichy, W., Matusiewicz, H., Szymański, F., and Woroń, J. (2021). Stosowanie preparatów magnezu w praktyce lekarza rodzinnego. Lekarz POZ, 7(2).
  • Investigative algorithms for disorders affecting plasma magnesium: a narrative review, https://jlpm.amegroups.org/
  • Fiorentini D, Cappadone C, Farruggia G, Prata C. Magnesium: Biochemistry, Nutrition, Detection, and Social Impact of Diseases Linked to Its Deficiency. Nutrients. 2021 Mar 30;13(4):1136. doi: 10.3390/nu13041136. PMID: 33808247; PMCID: PMC8065437.
  • Interna, Szczeklik, 2022

Zaplanuj swoją wizytę z VitMeUp

Kontakt

Skontaktuj się z nami mailowo lub telefonicznie

Wizyta

Umów wizytę do swojego domu lub odwiedź jedną z kilku naszych placówek

Zdrowie

Spotkaj się z naszym wykwalifikowanym personelem medycznym i rozpocznij swoją ścieżkę leczenia!