Ozonoterapia – czym jest i na co pomaga?
Ozonoterapia – czym jest i na co pomaga?
Ozonoterapia to metoda odkryta już w XIX wieku, która w ostatnich latach zyskała na popularności. Wykorzystuje się ją w medycynie regeneracyjnej, kosmetologii, a nawet w leczeniu przewlekłych chorób. Co dokładnie kryje się pod tą tajemniczą nazwą? Co to ozonoterapia, kiedy jest wskazana, a kiedy nie? W tym artykule przyjrzymy się bliżej wykorzystaniu oraz potencjalnym korzyściom płynącym ze stosowania tej właśnie metody. Sprawdzimy też, co mówią na jej temat badania naukowe. Zapraszamy do lektury!
Ozonoterapia – co to jest i skąd się wzięła?
Terapia ozonem polega na podawaniu do organizmu określonych dawek ozonu w postaci mieszaniny tlenowo-ozonowej. Za najbardziej efektywny sposób podaży uznaje się autohemotransfuzję. Choć popularność ozonowania krwi nieustannie wzrasta, metoda ta posiada zarówno zwolenników, jak i przeciwników. Nie ulega też wątpliwości, że nadal budzi spore kontrowersje. Zanim jednak przejdziemy do aspektów związanych z jej użytecznością, wyjaśnijmy na czym polega ozonoterapia i skąd właściwie się wzięła.
Stosowanie ozonu sięga ponad 100 lat wstecz, kiedy to zaczęto dostrzegać i doceniać jego zdolność do niszczenia mikroorganizmów (bakterii, wirusów i grzybów) za sprawą silnych właściwości utleniających. Działanie ozonoterapii było zatem intensywnie badane i wykorzystywane przede wszystkim w kontekście dezynfekcji, a z czasem także w odniesieniu do wspomagania leczenia różnych chorób [1]. Mimo że początki ozonoterapii opierały się na doświadczeniach empirycznych, to badania przeprowadzone w ostatnich dekadach pozwoliły na lepsze zrozumienie biochemicznych i farmakologicznych mechanizmów działania ozonu rozpuszczonego w płynach biologicznych, co w dużym stopniu przyczyniło się do rozwiania wątpliwości i sceptycyzmu wobec tej metody [2].
Obecnie ozonoterapia medyczna, choć nadal uznawana za metodę alternatywną, znajduje zastosowanie w leczeniu ran, zaburzeń krążenia, zwyrodnienia plamki żółtej, chorób wirusowych, reumatyzmu czy artretyzmu [1]. Zabieg może być wykonywany różnymi sposobami, w zależności od schorzeń i potrzeb pacjenta. Do najpopularniejszych sposobów należy jednak wspomniana już autohemotransfuzja ozonowa.
Jak działa leczenie ozonem?
- Niszczenie bakterii, wirusów, grzybów: Terapia ozonowa narusza integralność błony komórkowej bakterii poprzez utlenianie fosfolipidów i lipoprotein. W przypadku grzybów, ozon hamuje wzrost komórek w pewnych ich fazach rozwoju. Z kolei w odniesieniu do wirusów, uszkadza kapsyd (płaszcz białkowy) wirusa i zakłóca cykl reprodukcyjny poprzez przerywanie kontaktu wirus-komórka [1].
- Stymulacja metabolizmu tlenu: Ozon reguluje metabolizm tlenu poprzez zwiększenie szybkości glikolizy czerwonych krwinek, zwiększając w ten sposób ilość tlenu uwalnianego do tkanek. Stosowanie ozonu może przyspieszać przepływ krwi oraz wspierać gojenie się ran poprzez pobudzanie dostawy tlenu do tkanek i stymulację wydzielania czynników wzrostu [4].
- Aktywacja układu odpornościowego: Działanie ozonu obejmuje ponadto modulację odpowiedzi immunologicznej komórkowej, jak i humoralnej [2].
- Działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne: Autohemotransfuzja ozonowa może przyczyniać się do zmniejszenia stanu zapalnego oraz bólu, co jest szczególnie korzystne w leczeniu chorób reumatycznych, zwyrodnień czy dyskopatii [5].
- Detoksykacja: Przez stymulację przemiany materii i aktywację enzymów antyoksydacyjnych, ozonoterapia może wspierać usuwanie toksyn z organizmu, poprawiając tym samym ogólny stan zdrowia [6,7].
- Przeciwdziałanie hipoksji: Ozon może przyczyniać się do lepszego natlenienia tkanek, co jest kluczowe w leczeniu stanów związanych z niedotlenieniem [8].
Ozonoterapia – wybrane badania naukowe
- Choroby układu mięśniowo-szkieletowego
Przegląd systematyczny wykazał, że terapia ozonem stosowana przez sześć miesięcy w łagodzeniu bólu odcinka lędźwiowego jest skuteczniejsza niż inne terapie [9]. Terapię ozonową stosowano także w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów. Dostawowe zastrzyki ozonu hamowały zapalenie błony maziowej i zmniejszały ekspresję cytokin zapalnych, takich jak TNF-α, w modelach zwierzęcych [10]. Ponadto donoszono, że ogólnoustrojowa terapia ozonem w połączeniu z metotreksatem w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów zwiększa jej skuteczność i zmniejsza skutki uboczne [11].
- Bóle różnego pochodzenia
Poza dolegliwościami bólowymi w obrębie układu ruchu, ozonoterapia posiada także udokumentowaną skuteczność w leczeniu bólów innego pochodzenia, m.in. bólów głowy oraz fibromialgii. W jednym z badań pacjentów z fibromialgią oporną na leczenie konwencjonalne poddano serii zabiegów autohemotransfuzji tlenowej, stwierdzając bardzo dobrą tolerancję, zmniejszenie dolegliwości bólowych i zmęczenia, a także możliwość ograniczenia dawek leków przeciwbólowych [12]. W przypadku przewlekłego, nawracającego bólu głowy opornego na tryptany stwierdzono, że ozon podawany ogólnoustrojowo ogranicza częstość napadów i nasilenie bólu [13]. Co więcej, wykazano, że terapia ozonem daje korzystne wyniki u pacjentów z bólem szyi, parestezjami kończyn górnych, zawrotami i i bólami głowy i sprawdza się w wymienionych przypadkach lepiej niż mezoterapia [14].
- Gojenie się ran
Dowiedziono, że stosowanie ozonu może wspomagać leczenie trudno gojących się ran. Metoda ta okazuje się być m.in. użyteczna w przypadku pacjentów ze stopą cukrzycową. W jednym z badań wykazano, że leczenie ozonem jako dodatek do leczenia konwencjonalnego było skuteczniejsze niż sama terapia konwencjonalna pod względem wspomagania całkowitego wygojenia owrzodzeń stopy cukrzycowej [15] .
- Choroby płuc
W badaniu z 2014 r. oceniano skuteczność ozonoterapii u pacjentów z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP). Stwierdzono, że terapia poprawiła jakość życia i zdolność do ćwiczeń u byłych palaczy chorych na POChP [16].
- Choroby wirusowe
Opublikowane w 2018 r. badanie kliniczne wskazuje, że terapia ozonem stosowana na przestrzeni 2 lat u pacjentów z wirusem HIV, znacząco zmniejszała miano wirusa w ustroju [17]. Niektóre z doniesień wskazują także na potencjalną rolę ogólnoustrojowej terapii ozonem jako skutecznego sposobu na kontrolowanie przebiegu COVID-19 ze względu na działanie przeciwwirusowe, dotleniające, przeciwzapalne i immunomodulujące [18].
Wskazania do zastosowania ozonoterapii
Biorąc pod uwagę powyższe nasuwa się pytanie – kiedy stosować ozonoterapię? Otóż wachlarz wskazań jest tutaj naprawdę szeroki i obejmuje:
- Infekcje spowodowane przez bakterie, wirusy, grzyby oraz pasożyty;
- Choroby przenoszone przez zwierzęta, w tym: borelioza, listerioza oraz zakażenie salmonellą;
- Problemy z układem ruchu, w tym: reumatoidalne zapalenie stawów, inne schorzenia reumatyczne, zwyrodnienie stawów, urazy oraz zapalenie kości;
- Choroby sercowo-naczyniowe obejmujące: chorobę niedokrwienną serca, komplikacje związane z cukrzycą (np. stopa cukrzycowa, polineuropatia cukrzycowa, retinopatia cukrzycowa), zaburzenia krążenia obwodowego, żylaki oraz owrzodzenia żylne;
- Problemy z układem oddechowym, w tym: katar, alergie, zapalenie zatok, oporne na leczenie zapalenie płuc i oskrzeli oraz grzybicze zapalenie płuc;
- Schorzenia oczu, w tym: sucha postać zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (AMD) i choroby spowodowane niewłaściwym odżywianiem siatkówki;
- Problemy dermatologiczne takie jak: trądzik typowy dla okresu dojrzewania, łuszczyca, egzema, atopowe zapalenie skóry, furunkuły, liszaje, a także oparzenia i rany, które długo się goją;
- Choroby autoimmunologiczne, takie jak: choroba Hashimoto, choroba Crohna, stwardnienie rozsiane, toczeń rumieniowaty układowy;
- Osłabienie systemu immunologicznego (w tym po przebyciu Covid-19);
- Zapalne choroby jelit, takie jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy szczelina odbytu;
- Zaburzenia snu, bóle głowy, migreny;
- Choroby onkologiczne – wspieranie regeneracji po chemio- i radioterapii.
Zastosowania profilaktyczne obejmuje: poprawę wydolności fizycznej u sportowców, podniesienie ogólnej odporności organizmu.
Ozonoterapia – przeciwwskazania
Tak jak każda inna metoda lecznicza, również ozonoterapia posiada pewne ograniczenia. Przeciwwskazania do stosowania ozonoterapii to:
- Alergia na ozon;
- Świeżo przebyty zawał serca;
- Świeżo przebyty udar mózgu;
- Zaburzenia krzepnięcia;
- Małopłytkowość;
- Zatrucie alkoholem;
- Nadczynność tarczycy;
- Niekontrolowane lekami nadciśnienie tętnicze;
- Okres ciąży i laktacji [19].
Jak przebiega zabieg ozonowania krwi?
Na koniec warto wyjaśnić jak przebiega zabieg ozonoterapii. Polega on na pobraniu od pacjenta określonej objętości krwi żylnej (zwykle ok. 100-200 ml) ze zgięcia łokciowego do butelki próżniowej. Następnie krew poddawana jest nasycaniu mieszaniną tlenowo-ozonową, po czym ponownie podaje się ją do organizmu pacjenta (bez konieczności ponownego wkłucia). Czas trwania zabiegu ozonowania krwi wynosi średnio 15-20 min. Procedura odbywa się w obiegu zamkniętym i jest całkowicie bezpieczna dla pacjenta.
Ozonoterapia Wrocław
Jeśli jesteś mieszkańcem Wrocławia lub okolic i poszukujesz sprawdzonego miejsca, w którym bezpiecznie przeprowadzisz zabieg autohemotransfuzji ozonowej, zapraszamy do Kliniki VitMeUp. Nasz zespół tworzą zarówno lekarze, jak i specjaliści z innych dziedzin, których łączy doświadczenie, pasja i zaangażowanie w pracę.
Bibliografia:
- Elvis AM, Ekta JS. Ozone therapy: A clinical review. J Nat Sci Biol Med. 2011 Jan;2(1):66-70. doi: 10.4103/0976-9668.82319. PMID: 22470237; PMCID: PMC3312702.
- Bocci VA. Scientific and medical aspects of ozone therapy. State of the art. Arch Med Res. 2006 May;37(4):425-35. doi: 10.1016/j.arcmed.2005.08.006. PMID: 16624639.
- Bocci VA. Why orthodox medicine has not yet taken advantage of ozone therapy. Arch Med Res. 2008 Feb;39(2):259-60. doi: 10.1016/j.arcmed.2007.09.007. Epub 2007 Nov 26. PMID: 18164976.
- El Meligy OA, Elemam NM, Talaat IM. Ozone Therapy in Medicine and Dentistry: A Review of the Literature. Dent J (Basel). 2023 Aug 7;11(8):187. doi: 10.3390/dj11080187. PMID: 37623283; PMCID: PMC10453584.o
- de Sire A, Marotta N, Ferrillo M, Agostini F, Sconza C, Lippi L, Respizzi S, Giudice A, Invernizzi M, Ammendolia A. Oxygen-Ozone Therapy for Reducing Pro-Inflammatory Cytokines Serum Levels in Musculoskeletal and Temporomandibular Disorders: A Comprehensive Review. Int J Mol Sci. 2022 Feb 25;23(5):2528. doi: 10.3390/ijms23052528. PMID: 35269681; PMCID: PMC8910188.
- Sagai M, Bocci V. Mechanisms of Action Involved in Ozone Therapy: Is healing induced via a mild oxidative stress? Med Gas Res. 2011 Dec 20;1:29. doi: 10.1186/2045-9912-1-29. PMID: 22185664; PMCID: PMC3298518.
- Cenci A, Macchia I, La Sorsa V, Sbarigia C, Di Donna V, Pietraforte D. Mechanisms of Action of Ozone Therapy in Emerging Viral Diseases: Immunomodulatory Effects and Therapeutic Advantages With Reference to SARS-CoV-2. Front Microbiol. 2022 Apr 21;13:871645. doi: 10.3389/fmicb.2022.871645. PMID: 35531273; PMCID: PMC9069003.
- .
- Andrade RR, Oliveira-Neto OB, Barbosa LT, Santos IO, Sousa-Rodrigues CF, Barbosa FT. Effectiveness of ozone therapy compared to other therapies for low back pain: a systematic review with meta-analysis of randomized clinical trials]. Braz J Anesthesiol. 2019 Sep-Oct;69(5):493-501. doi: 10.1016/j.bjan.2019.06.007. Epub 2019 Sep 11. PMID: 31521383; PMCID: PMC9391853.
- Chen H, Yu B, Lu C, Lin Q. The effect of intra-articular injection of different concentrations of ozone on the level of TNF-α, TNF-R1, and TNF-R2 in rats with rheumatoid arthritis. Rheumatol Int. 2013 May;33(5):1223-7. doi: 10.1007/s00296-012-2529-7. Epub 2012 Oct 2. PMID: 23052485.
- León Fernández, O.S.; Viebahn-Haensler, R.; Cabreja, G.L.; Espinosa, I.S.; Matos, Y.H.; Roche, L.D.; Santos, B.T.; Oru, G.T.; Polo Vega, J.C. Medical ozone increases methotrexate clinical response and improves cellular redox balance in patients with rheumatoid arthritis. Eur. J. Pharmacol. 2016, 789, 313–318.
- Hidalgo, F. J. (2012). Fibromyalgia: An oxidative stress disorder. Rev. Soc. Esp. Dolor. 19, 95–100.
- Clavo B, Santana-Rodriguez N, Gutierrez D, Lopez JC, Suarez G, Lopez L, Robaina F, Bocci V. Long-term improvement in refractory headache following ozone therapy. J Altern Complement Med. 2013 May;19(5):453-8. doi: 10.1089/acm.2012.0273. Epub 2012 Dec 7. PMID: 23215625.
- El Meligy, O.A.; Elemam, N.M.; Talaat, I.M. Ozone Therapy in Medicine and Dentistry: A Review of the Literature. Dent. J. 2023, 11, 187. https://doi.org/10.3390/dj11080187
- Wainstein J, Feldbrin Z, Boaz M, Harman-Boehm I. Efficacy of ozone-oxygen therapy for the treatment of diabetic foot ulcers. Diabetes Technol Ther. 2011 Dec;13(12):1255-60. doi: 10.1089/dia.2011.0018. Epub 2011 Jul 13. PMID: 21751891.
- Borreli E, Bocci V. Oxygen ozone therapy in the treatment of chronic obstructive pulmonary disease: An integrative approach. American Journal of Clinical and Experimental Medicine 2014, 2(2): 9-13.
- Cespedes-Suarez J. The immune response behavior in HIV-AIDS patients treated with Ozone therapy for two years. Journal of Ozone Therapy, Vol.2, No.3, 2018:5/9. DOI: 10.72
- 3Radvar S, Karkon-Shayan S, Motamed-Sanaye A, Majidi M, Hajebrahimi S, Taleschian-Tabrizi N, Pashazadeh F, Sahebkar A. Using Ozone Therapy as an Option for Treatment of COVID-19 Patients: A Scoping Review. Adv Exp Med Biol. 2021;1327:151-160. doi: 10.1007/978-3-030-71697-4_12.
- Hidalgo-Tallón FJ, Torres-Morera LM, Baeza-Noci J, Carrillo-Izquierdo MD, Pinto-Bonilla R. Updated Review on Ozone Therapy in Pain Medicine. Front Physiol. 2022 Feb 23;13:840623. doi: 10.3389/fphys.2022.840623. PMID: 35283802; PMCID: PMC8904924.