Zapalenie narządów miednicy mniejszej (PID), czyli tzw. zapalenie przydatków – objawy, powikłania i skuteczność terapii
Zapalenie narządów miednicy mniejszej (PID), nazywane zapaleniem przydatków, to choroba żeńskich narządów płciowych, która najczęściej dotyka aktywne seksualnie kobiety w wieku od 15 do 25. roku życia. Wśród okoliczności sprzyjających jego rozwojowi wymienia się m.in. poród, dużą liczbę partnerów seksualnych czy seks bez prezerwatywy. Wśród objawów natomiast – gorączkę, ból podbrzusza, nienaturalne krwawienia z dróg rodnych czy upławy o nieprzyjemnym zapachu i zmienionej barwie. Co istotne, brak wdrożenia odpowiedniej terapii prowadzi do poważnych powikłań. Na czym więc polega leczenie PID i od czego w ogóle zacząć diagnostykę w przypadku podejrzenia zapalenia narządów miednicy mniejszej?
Czym jest zapalenie narządów miednicy mniejszej?
Zapalenie narządów miednicy mniejszej (PID, ang. pelvic inflammatory disease) to stan obejmujący macicę, jajniki i jajowody oraz otrzewną maciczną. Do jego rozwoju dochodzi zazwyczaj w wyniku chorób przenoszonych drogą płciową, takich jak chlamydia, rzeżączka czy na skutek aktywności bakterii beztlenowych. Przy czym wśród bakterii wywołujących PID wymienia się chlamydia trachomatis, bakterie beztlenowe, neisseria gonorrhoeae, mycoplasma genitalium oraz inne drobnoustroje. Stan zapalny rozprzestrzenia się wówczas po układzie rozrodczym – najczęściej ze sromu, pochwy i części pochwowej szyjki macicy. Co istotne, może on przybrać jedną z następujących form:
- utajone zapalenie przydatków,
- atypowe zapalenie przydatków,
- ostre zapalenie przydatków,
- przewlekłe zapalenie przydatków,
- zapalenie przydatków jako powikłanie porodu bądź poronienia.
Warto wiedzieć: nie zaleca się określania PID zapaleniem przydatków – choć jest to popularne wśród pacjentów wyrażenie, to nieprecyzyjnie oddaje specyfikę choroby.
Rodzaje zapalenia przydatków:
- salpingitis – zapalenie jajowodów,
- salpingooophoritis – zapalenie jajników i jajowodów,
- endometritis – zapalenie błony śluzowej macicy,
- tuboovarial abscessus – ropień jajnikowo-jajowodowy,
- pelveoperitonitis – zapalenie otrzewnej miednicy mniejszej.
Warto wiedzieć: do zakażenia może dojść zarówno drogą wstępującą, jak i drogą zstępującą – np. poprzez wyrostek robaczkowy. Częstsze natomiast jest zakażenie wstępujące – poprzez kanał szyjki macicy.
Przyczyną zapalenia narządów płciowych są przede wszystkim przebyte przez pacjentkę w przeszłości choroby przenoszone drogą płciową. Proces zapalny następuje zazwyczaj na skutek przebiegu rzeżączki, chlamydii lub aktywności bakterii beztlenowych. I choć PID najczęściej wynika z rozprzestrzeniania się zapalenia dolnego odcinka dróg rodnych, to w naszym gabinecie ginekologicznym we Wrocławiu spotykamy się także z rozwojem zapalenia przydatków i macicy, które jest związane z szerzeniem się bakterii z krwi lub okolicznych struktur, takich jak np. wyrostek robaczkowy.
Warto wiedzieć: jednym z czynników, który zwiększa ryzyko wystąpienia PID, jest założenie wkładki wewnątrzmacicznej.
Objawy zapalenia jajnika i jajowodu oraz innych narządów miednicy mniejszej
Przebieg choroby zapalnej miednicy mniejszej nie jest charakterystyczny, przez co PID bywa nierzadko mylone m.in. z endometriozą, zapaleniem jelit, zapaleniem wyrostka robaczkowego, ciążą ektopową (pozamaciczną) czy chorobami układu moczowego. Częsty natomiast jest ból brzucha, a tak właściwie podbrzusza, który nasila się podczas ucisku oraz w trakcie stosunku seksualnego. PID może się też objawiać w postaci nieprzyjemnie pachnących upławów o zmienionym zabarwieniu czy występowaniem nienaturalnych, odbiegających od normy krwawień z dróg rodnych. U wybranych pacjentek pojawia się również stan gorączkowy.
Wybrane objawy PID:
- ból podbrzusza,
- gorączka,
- nieprzyjemnie pachnące upławy,
- upławy o zmienionym zabarwieniu,
- krwawienia z dróg rodnych po współżyciu,
- krwawienia między miesiączkami,
- obfite krwawienia menstruacyjne.
Warto wiedzieć: PID może przebiegać zupełnie bezobjawowo. Chorobę tę można również przejść w sposób umiarkowany lub ciężko. Prawdopodobne jest wówczas wystąpienie niespecyficznych objawów zapalenia narządów miednicy mniejszej.
Czynniki ryzyka – co sprzyja rozwojowi PID?
- Poronienie, poród
- Stosunki seksualne z dużą liczbą partnerów
- Seks bez prezerwatywy
- Przebyta w przeszłości choroba przenoszona drogą płciową
- Zapłodnienie in vitro
- Przerwanie ciąży
- Założenie wkładki wewnątrzmacicznej
- Wyłyżeczkowanie kanału szyjki i jamy macicy
- Kontakty seksualne podczas miesiączek
- Histeroskopia i histerosalpingografia
Warto wiedzieć: w przypadku zachorowań na PID za proces zapalny bardzo często odpowiedzialny jest więcej niż jeden gatunek bakterii.
Nieleczone i przewlekłe zapalenie przydatków – konsekwencje
Zbagatelizowanie toczącego się w organizmie procesu chorobowego oraz przewlekłe zapalenie przydatków może prowadzić do poważnych powikłań. Powstaje wówczas ryzyko wytworzenia się ropni, a nawet zrostów w obrębie miednicy mniejszej. Prawdopodobna jest także niedrożność jelit, która może prowadzić do niepłodności. Przebieg zapalenia narządów miednicy mniejszej związany jest też w wybranych przypadkach z występowaniem przewlekłych zespołów bólowych – właśnie w obrębie miednicy mniejszej. Ostatecznie może doprowadzić do podwyższonego ryzyka ciąży pozamacicznej.
Warto wiedzieć: pacjentki, które przeszły PID, częściej chorują na endometriozę, a nawet na raka jajnika.
Do jakich powikłań prowadzi PID?
- Ropnie i zrosty w obrębie miednicy mniejszej
- Zapalenie otrzewnej
- Niedrożność jelit
- Niepłodność
- Przewlekłe zespoły bólowe miednicy mniejszej
- Podwyższone ryzyko ciąży pozamacicznej
- Podwyższone ryzyko endometriozy
- Podwyższone ryzyko raka jajnika
Rozpoznanie zapalenia narządów miednicy mniejszej
W przypadku dostrzeżenia objawów mogących wskazywać na rozwój choroby zapalnej miednicy mniejszej należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem specjalistą położnictwa i ginekologii lub po prostu z lekarzem rodzinnym. Niezbędne jest wówczas wykonanie badań w kierunku PID. Wstępne rozpoznanie może bazować już na podstawie wywiadu z pacjentką, a dokładnie opisywanych przez nią symptomów oraz czynników ryzyka. Podczas badania ginekologicznego lekarz może zaobserwować nieprawidłową wydzielinę z pochwy, bolesność bądź tkliwość szyjki macicy oraz bolesność podbrzusza. Objawy PID nie są jednak charakterystyczne, przez co postawienie jednoznacznej diagnozy może okazać się problematyczne.
Warto wiedzieć: diagnostyka w kierunku PID może wymagać przeprowadzenia dodatkowych badań, m.in. laboratoryjnych badań krwi, które wskazują nierzadko na podwyższenie parametrów stanu zapalnego. Niezbędne mogą również okazać się wymazy z szyjki macicy oraz badania obrazowe (USG).
Elementy procesu diagnostycznego:
- konsultacja lekarska,
- wziernikowanie pochwy,
- badanie dwuręczne,
- USG – przezpochwowe lub przezbrzuszne,
- morfologia, CRP, OB,
- posiew bakteryjny na podstawie wydzieliny z dróg rodnych,
- laparoskopia zwiadowcza.
Warto wiedzieć: w wybranych przypadkach konieczne jest wykonanie operacji. Ma to na celu potwierdzenie bądź wykluczenie ostrego stanu. Pobierane są wówczas wymazy do posiewów bakteryjnych.
Na czym polega leczenie zapalenia przydatków?
Terapia pacjentek ze zmianami zapalnymi w postaci PID polega na odpowiednio opracowanej antybiotykoterapii – z zastosowaniem środków obejmujących szerokie spektrum gatunków bakterii. Kluczowe znaczenie ma więc leczenie antybiotykami doustnymi, a dodatkowo lekami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi. Leczenie zapalenia przydatków trwa zazwyczaj ok. 14 dni. W przypadku braku oczekiwanych rezultatów podjętego leczenia zaleca się wdrożenie leczenia szpitalnego, za pomocą antybiotyków podawanych dożylnie. Czasami niezbędne może okazać się przeprowadzenie zabiegu, umożliwiającego pacjentce powrót do zdrowia.
Warto wiedzieć: choć standardowa terapia jest skuteczna, to zapalenie narządów miednicy mniejszej może nawracać.
Terapia pacjentek z chorobami zapalnymi miednicy mniejszej we Wrocławiu
Zapalenie miednicy mniejszej jest jedną z chorób leczonych w naszym wrocławskim gabinecie ginekologicznym. Jeżeli więc zauważasz u siebie objawy sugerujące PID, umów się na wizytę do naszego lekarza ginekologa. Możesz to zrobić telefonicznie lub poprzez system rejestracji dostępny na naszej stronie internetowej. Do zobaczenia!
Chętnie odpowiemy nawet na najtrudniejsze pytania!
Źródła:
An unusual cause of pelvic inflammatory disease due to Neisseria meningitidis | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16335303/
Antibiotic therapy for acute pelvic inflammatory disease: the 2006 Centers for Disease Control and Prevention sexually transmitted diseases treatment guidelines | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17342664/
Zapalenie narządów miednicy mniejszej – uwagi praktyczne | CzytelniaMedyczna.pl https://www.czytelniamedyczna.pl/2975,zapalenie-narzadow-miednicy-mniejszej-uwagi-praktyczne.html
Zapalenie narządów miednicy mniejszej | Medycyna Praktyczna https://www.mp.pl/pacjent/ginekologia/choroby/258225,zapalenie-narzadow-miednicy-mniejszej