Po co stosować kroplówkę nawadniającą? W celu nawodnienia organizmu i przywrócenia równowagi wodno-elektrolitowej
Woda to najcenniejszy składnik na naszym globie. Nie tylko zajmuje 70% powierzchni Ziemi, ale także jest podstawową substancją w każdej żywej komórce. W 2-letnim dziecku występuje blisko 75% wody i chociaż poziom ten spada wraz z wiekiem, to jej znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu nigdy nie maleje. Nie dziwi więc fakt, że podanie kroplówki nawadniającej to podstawowy zabieg w szpitalu, a także coraz bardziej popularny trend w profilaktyce zdrowotnej.
Prawidłowe nawodnienie organizmu – klucz do zdrowia
Woda występuje we wszystkich tkankach ludzkiego ciała, a najwięcej jest jej we krwi i limfie, gdzie w gruncie rzeczy odpowiada za transport tlenu, substancji odżywczych i produktów przemiany materii. Ponadto:
- Wpływa na odpowiednią objętość krwi, co przekłada się na utrzymanie zdrowego ciśnienia,
- Zapobiega tworzeniu się zakrzepów,
- Stanowi podstawę termoregulacji, podczas której jako pot rozprasza zbyt wysoką temperaturę poza skórę,
- Wspiera nerki i wątrobę w oczyszczaniu organizmu,
- Wspomaga utrzymanie elastyczności i sprężystości tkanek, zwłaszcza skóry i stawów,
- Jako główny składnik soku żołądkowego, śliny oraz enzymów trawiennych umożliwia przyswajanie pokarmu oraz jego wydalanie,
- Bierze udział w przewodzeniu impulsów w mięśniach czy też komórkach nerwowych, a tym samym wpływa na sprawność umysłową i fizyczną.
Jak podaje Journal of Experimental Psychology, niewielkie odwodnienie pogarsza pamięć krótkotrwałą oraz koncentrację. Pewne eksperymenty pokazują nawet, że 1 szklanka gasząca pragnienie może usprawnić pracę mózgu o 14% [1]. Natomiast badania mierzące wpływ wody na zdolność ciała do dłuższego wysiłku pokazały, że odwodnienie zmniejsza ilości krwi, jaką serce może przepompować nawet o 20% i powoduje inne zmiany, które wpływają na „spadek formy” [2].
Nawet bez tych danych dla większości to oczywiste, jak ważne jest dostarczanie odpowiedniej ilości wody w celu nawodnienia ustroju. Mimo to (jak pokazuje badanie przeprowadzone w 2014 r.) aż 11% respondentów deklaruje, że w ogóle nie pije wody, a jedynie 6% ankietowanych pamięta o wypijaniu odpowiedniej ilości płynów w ciągu dnia [3]. Niestety, problem ten dotyczy każdej grupy wiekowej. Wielu młodych, podobnie jak osoby starsze, nie czuje nawet pragnienia, co wynika z lekkiego, ale przewlekłego obniżenia zawartości wody w organizmie.
Objawy odwodnienia organizmu
Nagła utrata wody na poziomie 1% nie stanowi zagrożenia i zazwyczaj pozostaje niewyczuwalna. Jednak w przypadku wystąpienia zwiększonego zapotrzebowania, np. podczas wzmożonego wysiłku bądź w wyniku chorób układu pokarmowego (biegunka, wymioty), strata może być większa, co prowadzi do pojawienia się niepokojących objawów, takich jak:
- Suchość w ustach,
- Bóle lub zawroty głowy i migreny,
- Przyspieszone bicie serca.
Niedobór wody na poziomie 3-4% powoduje nasilenie objawów związanych z pracą układu sercowo-naczyniowego. Następuje wówczas dalsze obniżenie ciśnienia, serce „zwalnia”, a w przypadku większego odwodnienia pojawia się arytmia. Stanowi temu zaczynają towarzyszyć:
- Uczucie zmęczenia i obniżony nastrój,
- Niepokój,
- Problemy z koncentracją i obniżona zdolność do wykonywania złożonych zadań.
Odwodnienie powyżej 10% masy ciała w wysokiej temperaturze otoczenia stanowi poważne ryzyko wystąpienia udaru cieplnego, prowadząc do wzrostu temperatury ciała, niewydolności rzutu serca, zmniejszenia dotlenienia tkanek i mięśni oraz ich rozpadu, a ostatecznie niewydolności narządów. Ponadto zauważono, że przewlekłe odwodnienie zwiększa ryzyko infekcji, zwłaszcza układu moczowego, a nawet kamieni nerkowych i nowotworów, w tym pęcherza moczowego [4].
Czym jest elektrolit i jaką funkcję pełni w organizmie?
Większość powyższych objawów wynika z zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu. W związku z utratą wody zmienia się stężenie elektrolitów, czyli cząstek naładowanych ujemnie (anionów) lub dodatnio (kationów). To dzięki równowadze zachodzącej między wodą a jonami wewnątrz i na zewnątrz komórki możliwe jest przesyłanie impulsów mających na celu np. aktywowanie skurczu serca lub mięśni. Każdy elektrolit pełni ściśle określoną funkcję, np.:
- Sód (Na⁺) i potas (K⁺) biorą udział w generowaniu i przekazywaniu impulsów nerwowych (różnica stężeń jonów po obu stronach błony komórkowej tworzy tzw. potencjał spoczynkowy i warunkuje powstawanie potencjału czynnościowego) oraz odpowiadają za pracę mięśni),
- Wapń (Ca²⁺) również jest niezbędny do skurczu mięśni (zarówno serca, jak i mięśni szkieletowych) oraz aktywowania krzepliwości krwi,
- Magnez (Mg²⁺) stabilizuje wiele reakcji enzymatycznych i także wpływa na pobudliwość nerwowo-mięśniową.
W pewnych sytuacjach utrata wody z organizmu jest na tyle poważna, że nie sposób uzupełnić niedobór substancji za pomocą standardowej diety oraz suplementacji. Stosuje się wówczas kroplówkę nawadniającą.
Czym jest kroplówka nawadniająca (wlew dożylny, infuzja)?
Podanie kroplówki nawadniającej polega na wprowadzeniu wody, elektrolitów oraz np. glukozy drogą dożylną. Sam zabieg najłatwiej zobrazować, porównując go do pobierania krwi, tyle że roztwór wprowadza się do krwioobiegu za pomocą wenflonu, który zakłada się w zgięciu łokcia. Proces ten trwa zwykle od kilkunastu do kilkudziesięciu minut i jest w pełni bezpieczny (o ile wykonuje go wykfalifikowany personel medyczny).
Kiedy stosować kroplówkę nawadniającą?
Kroplówka to najszybsze i najskuteczniejsze rozwiązanie w sytuacjach, gdy tradycyjne metody nawadniania nie przynoszą rezultatów, np. z powodu choroby lub kiedy niedobór wody poważnie zagraża zdrowiu. Wlew dożylny gwarantuje lepszą przyswajalność składników, co skutecznie wspomaga regenerację sił witalnych. Ponieważ można ją także podać w domu pacjenta (robi to np. nasz specjalny zespół wyjazdowy), bardzo często znajduje zastosowanie w opiece nad osobami starszymi bądź leżącymi. Może stanowić także pomoc dla tych, którym charakter pracy czy inne okoliczności uniemożliwiają szybkie, odpowiednie nawodnienie.
Ważne! Przed rozpoczęciem terapii zawsze należy skonsultować się z lekarzem, który wykona podstawowe badania i przeprowadzi wywiad medyczny, aby ocenić ewentualne przeciwwskazania oraz ogólny stan zdrowia pacjenta. Z tego powodu należy przygotować dane dotyczące przyjmowanych leków i reakcji alergicznych. Po przeanalizowaniu biochemicznych wyników, lekarz dostosuje skład kroplówki do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Warto przy tym pamiętać, że nawet najlepiej dobrana kroplówka nie zastąpi regularnego wypijania odpowiedniej ilości wody, prawidłowej diety i ewentualnej suplementacji elektrolitów. Dbałość zdrowe nawyki pod tym względem pomaga uniknąć wielu negatywnych konsekwencji zdrowotnych i zachować pełnię energii na co dzień.
Nasze Centrum Medyczne znajduje się we Wrocławiu oraz w Białymstoku.
Chętnie odpowiemy nawet na najtrudniejsze pytania!
Źródła
- https://wik-szydlowiec.pl/szklanka-wody-moze-usprawniac-prace-mozgu-az-o-14-wiedzieliscie/. [dostęp: 30.01.2025].
- https://www.researchgate.net/publication/14606555_Dehydration_reduces_cardiac_output_and_increase_systemic_and_cutaneous_vascular_resistance_during_exercise. [dostęp: 30.01.2025].
- https://www.wodadlazdrowia.pl/pl/1017/0/odwodnieni-polacy.html. [dostęp: 30.01.2025].
- https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.2903/j.efsa.2010.1459. [dostęp: 30.01.2025].