Zaznacz stronę

Test OGTT – na czym polega doustny test obciążenia glukozą (doustny test tolerancji glukozy)?

najczestsze-objawy-spadku-testosteronu-i-hormonalna-terapia-zastepcza-testosteronem-trt

Według danych podanych przez PAP w 2023 ok. 9% Polaków cierpiało na cukrzycę typu 2, a ok. 18% – na stany metaboliczne, które do niej prowadzą (insulinooporność, otyłość, hiperinsulinemia oraz zespół metaboliczny) (Kiełczykowska, 2023). Nierozpoznana cukrzyca prowadzi do wielu powikłań zdrowotnych, dlatego specjaliści kładą duży nacisk na badania profilaktyczne i nieignorowanie nawet subtelnych objawów. Jedną z metod diagnostycznych jest test OGTT. Na czym on polega i jak przebiega?

Co to jest doustny test obciążenia glukozą (OGTT)?

Test obciążenia glukozą (OGTT od angielskiego oral glucose tolerance test lub DTTG po polsku) nazywany też krzywą cukrową to jedno z badań biochemicznych wykorzystywanych w diagnostyce cukrzycy typu 2 i stanu przedcukrzycowego. Prace nad stworzeniem tego testu rozpoczęły się w latach 60. XX wieku, gdy okazało się, że oznaczanie stężenia glukozy na czczo nie pozwala rozpoznać choroby u niektórych pacjentów.

Badanie składa się z kilku etapów (dwóch w przypadku tzw. dwupunktowego testu, trzech – trzypunktowego, wykonywanego np. u kobiet w ciąży):

  • Pobranie pierwszej próbki krwi żylnej (na czczo),
  • Wypicie przez pacjenta 75 g glukozy rozpuszczonej w ok. 300 ml wody w ciągu 5 minut,
  • Pobranie krwi po 2 upływie 120 minut w celu oznaczenia stężenia glukozy (czasami próbkę pobiera się również po godzinie).

Kto powinien wykonać OGTT?

Wskazania do wykonania OGTT to podejrzenie cukrzycy albo nieprawidłowej tolerancji glukozy oraz hipoglikemii, w tym hipoglikemii reaktywnej (przedłużony OGTT). Lekarz może zlecić taki test w następujących sytuacjach:

  • Prawidłowa glikemia na czczo przy cechach zespołu metabolicznego (otyłość, podwyższone ciśnienie tętnicze, wysoki poziom trójglicerydów, niski HDL),
  • Nieprawidłowa glikemia na czczo stwierdzona dwukrotnie (pomiary w dwóch różnych dniach), czyli wynik 5,6–6,9 mmol/l (100–125 mg/dl),
  • Potrzeba oceny wydzielniczej części endokrynnej trzustki (czyli zdolności komórek ß trzustki do produkcji insuliny; wtedy oznacza się poziom insuliny i/lub peptydu C co 30 minut),
  • Zgłaszanie przez pacjenta objawów świadczących o cukrzycy (oddawanie większej ilości moczu, wzmożone pragnienie, suchość ust, osłabienie, senność, zaburzenia koncentracji).

Test przydaje się także do diagnozowania cukrzycy ciążowej i monogenowej oraz zaburzeń gospodarki węglowodanowej u osób z otyłością, mukowiscydozą i chorobami, którym towarzyszy insulinooporność (np. zespół policystycznych jajników).

Inne badania które można wykonać

Niektórzy pacjenci nie są w stanie wypić w całości roztworu glukozy używanego w teście, np. z powodu wymiotów i nudności. W takim przypadku nie należy wykonywać OGTT. Badanie diagnostyczne, które może zastąpić ten test, to oznaczenie stężenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c). Jednak to raczej badanie dodatkowe, obok oznaczania stężenia glukozy we krwi (glikemii) – tak wynika z zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego oraz ADA (American Diabetes Association).

Kiedy wykonać test obciążenia glukozą u dzieci?

Test obciążenia glukozą można wykonać u dzieci otyłych z rodzinnym obciążeniem cukrzycą albo objawami insulinooporności. Nie ma dolnej granicy wieku wykonania badania, jednak młodszym dzieciom trudniej jest wypić roztwór glukozy (dawka dla dzieci to 1,75 g na 1 kg/mc, maksymalnie 75 g).

Test tolerancji glukozy u kobiet w ciąży

U kobiet w ciąży wykonuje się trzypunktowy DTTG między 24 a 28 tygodniem ciąży. Ma to na celu wykrycie cukrzycy ciążowej, która wiąże się z ryzykiem wad wrodzonych i powikłań okołoporodowych (duża masa urodzeniowa dziecka).

Przygotowanie do badania OGTT i jego przebieg

Pacjent powinien dobrze przygotować się do badania w celu uzyskania jak najbardziej wiarygodnych wyników.

  • Należy być bezwzględnie na czczo – powinno minąć co najmniej 8 godzin od ostatniego posiłku. Trzeba też przyjść wypoczętym, po przespanej nocy.
  • Przed badaniem nie wolno spożywać alkoholu.
  • Przez 3 dni poprzedzające wykonanie testu nie należy modyfikować diety, zwłaszcza zmniejszać spożywania węglowodanów (trzeba zjeść minimum 150 g dziennie), ani zmieniać nawyków związanych z aktywnością fizyczną.
  • Przez 2 godziny między pobraniami krwi pacjent musi pozostawać w pozycji siedzącej. Nie wolno palić papierosów, jeść, pić itp.
  • Najlepsza pora dnia na rozpoczęcie testu to między 7.00 a 8.00 rano.
  • Przeciwwskazaniem do badania jest wyczerpanie organizmu, ostra infekcja, zaburzenia wchłaniania (np. celiakia) i przyjmowanie leków wpływających na glikemię.

Wyniki OGTT – interpretacja

Jak interpretować wynik testu OGTT?

Poziom glukozy we krwi w 120 minucie

Wynik

Co oznacza?

<140 mg% (7,8 mmol/l)

prawidłowy

Brak cukrzycy i stanu przedcukrzycowego

od 140 do 199 mg% (7,8-11,1 mmol/l)

nieprawidłowy

Nietolerancja węglowodanów, czyli ryzyko rozwoju cukrzycy

równy lub powyżej 200 mg% (11,1 mmol/l)

nieprawidłowy

Cukrzyca

Poziom cukru we krwi na czczo powinien wynosić od 70 do 99 mg% (3,9–5,5 mmol/l).

Co zrobić w razie rozpoznania cukrzycy?

Cukrzyca wymaga od chorego wprowadzenia zmian w stylu życia. Najważniejsza z nich to zbilansowana dieta, najlepiej skomponowana w oparciu o produkty o niskim indeksie glikemicznym – bogata w warzywa i nienasycone kwasy tłuszczowe. Bardzo ważne jest także nieprzekraczenie zapotrzebowania kalorycznego, a nawet zejście poniżej tego zapotrzebowania w celu utraty masy ciała (aż 90% osób z cukrzycą cierpi na otyłość lub nadwagę).

NFZ zaleca dietę DASH jako sposób żywienia przy tej chorobie. W naszej klinice oferujemy pełne wsparcie dla pacjentów diabetologicznych, zarówno w zakresie leczenia, jak i komponowania diety. Więcej informacji znajdziesz na podstronach: Diagnostyka i leczenie cukrzycy, Insulinooporność – czym jest i jak z nią walczyć? oraz Leczenie otyłości i nadwagi

Test doustnego obciążenia glukozą – podsumowanie

OGTT polega na pomiarze poziomu cukru we krwi na czczo, a następnie po dwóch godzinach od spożycia roztworu zawierającego 75 g glukozy. Badanie jest użyteczne w diagnostyce cukrzycy, choć jego wyniki są, niestety, mało powtarzalne (niektóre źródła mówią nawet o 50%), co jest głównym zarzutem wobec tej metody (Małecka-Tendera, 2021).

Chętnie odpowiemy nawet na najtrudniejsze pytania!

Sprecyzuj dział, którego dotyczy zapytanie:

Źródła

  1. mp.pl, Rola testu tolerancji glukozy w diagnostyce cukrzycy – wywiad z prof. Bogdanem Solnicą, 2014. https://diabetologia.mp.pl/ekspert/wywiady/95416,rola-testu-tolerancji-glukozy-w-diagnostyce-cukrzycy-wywiad-z-prof-bogdanem-solnica. [dostęp online: 26.11.2024].
  2. Kiełczykowska A., NFZ: W Polsce na cukrzycę choruje około 3 mln osób, 2023. https://www.pap.pl/aktualnosci/nfz-w-polsce-na-cukrzyce-choruje-okolo-3-mln-osob. [dostęp online: 26.11.2024].
  3. Gugała-Mirosz S., Cukrzyca – w liczbach. Czy powinniśmy się bać?, 2018. https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/cukrzyca-w-liczbach-czy-powinnismy-sie-bac/. [dostęp online: 26.11.2024].
  4. Katra B., Badania biochemiczne wykorzystywane w diagnostyce i leczeniu cukrzycy, 2017. https://www.mp.pl/cukrzyca/leczenie/80136,badania-biochemiczne-wykorzystywane-w-diagnostyce-i-leczeniu-cukrzycy. [dostęp online: 26.11.2024].
  5. Orłowska-Kunikowska E., Jakim badaniem można zastąpić krzywą cukrową?, 2013. https://www.mp.pl/cukrzyca/lista/89873,jakim-badaniem-mozna-zastapic-krzywa-cukrowa. [dostęp online: 26.11.2024].
  6. Orłowska-Kunikowska E., Doustny test obciążenia glukozą, 2013. https://www.mp.pl/cukrzyca/lista/92153,doustny-test-obciazenia-glukoza. [dostęp online: 26.11.2024].
  7. Jarosz-Chobot P., Głowińska-Olszewska B., Młynarski W., Myśliwiec M., Sieradzki J., Szadkowska A., Szypowska A., Doustny test tolerancji glukozy. https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.168.4.8.1.. [dostęp online: 26.11.2024].
  8. Małecka-Tendera E., U kogo należy wykonać doustny test tolerancji glukozy? Jaka jest granica wieku, od którego można wykonać takie badanie?, 2021. https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.8.4.51. [dostęp online: 26.11.2024].