Odtrucie alkoholowe – na czym polega detoks alkoholowy?
Odtrucie alkoholowe ma na celu złagodzić skutki odstawienia napojów wyskokowych i ułatwić powrót do stanu trzeźwości. Dla wielu osób to procedura niezbędna do wyzdrowienia, podobnie jak pomoc najbliższych i wsparcie psychologiczne. Na czym polega odtrucie alkoholowe? Czy zawsze obywa się w ośrodku leczenia uzależnień? Jak długo trwa? Wyjaśniamy w tym artykule.
Odtrucie alkoholowe – na czym polega?
Detoks alkoholowy to oczyszczenie organizmu z toksyn, czyli szkodliwych metabolitów alkoholu, oraz podanie w postaci dożylnej glukozy, witamin i minerałów, elektrolitów ustrojowych czy leków dobranych przez specjalistę. Kroplówka odtruwająca łagodzi objawy zespołu abstynencyjnego.
Detoks alkoholowy – pierwszy krok w przerwaniu ciągu alkoholowego i powrotu do trzeźwości
Detoksykacja, czyli odtrucie alkoholowe, często jest pierwszym etapem leczenia alkoholizmu. Dla wielu osób, które od długiego czasu są w ciągu alkoholowym, taka forma wsparcia to absolutna konieczność. Lęk przed nieprzyjemnymi objawami odstawienia alkoholu i zespołem abstynencyjnym może paraliżować. Detoks pod całodobową opieką personelu medycznego (np. w ośrodku terapii uzależnień) zapewnia osobom uzależnionym tak potrzebne poczucie bezpieczeństwa i ułatwia stawienie czoła skutkom trzeźwienia.
Objawy zespołu abstynencyjnego – dlaczego przerażają?
Objawy zespołu odstawiennego pojawiają się po zaprzestaniu picia alkoholu po dłuższym czasie jego nieprzerwanego spożywania. Ich nasilenie zależy też od sposobu picia w ciągu – inaczej zareaguje ktoś, kto przez kilka tygodni przyjmował wysokoprocentowe trunki i upijał się do nieprzytomności, a inaczej tzw. wysokofunkcjonujący alkoholik, który codziennie raczył się kilkoma słabymi drinkami.
Wyróżniamy dwa rodzaje alkoholowego zespołu abstynencyjnego (AZA):
- Łagodny, niepowikłany, objawiający się np. niepokojem, pobudzeniem czy bólami głowy,
- Powikłany, który może nawet zagrażać życiu.
Kilka lub kilkanaście godzin po odstawieniu alkoholu lub znaczącym zmniejszeniu jego dawki pojawiają się:
- Drżenie rąk,
- Ból głowy,
- Trudności z koncentracją,
- Niepokój,
- Osłabienie,
- Niewielkie drżenie powiek,
- Zaczerwienienie twarzy,
- Nudności i wymioty,
- Zaburzenia snu,
- Potliwość,
- Utrata apetytu.
Mogą też wystąpić drgawki abstynencyjne (pojedyncze napady u 5-15% chorych), które niestety pogarszają rokowanie AZA, podobnie jak:
- Stan predeliryjny: bezsenność, wzmożone napięcie całego ciała, lęk, silne pocenie się, osłabienie, omamy wzrokowe,
- Majaczenie alkoholowe: zaburzenia świadomości z halucynacjami, lęk, pobudzenie psychoruchowe, agresja, tachykardia i inne (Ostrowski, 2014).
Co zwiększa ryzyko powikłanego AZA?
Osoby nadużywające alkoholu często cierpią na choroby, które są tego konsekwencją i mają wpływ na nasilenie objawów AZA. Do najważniejszych dolegliwości zwiększających ryzyko rozwoju powikłań po zaprzestaniu picia należą:
- Uszkodzenia wątroby (alkoholowe stłuszczenie, alkoholowe zapalenie, marskość wątroby),
- Ostre i przewlekłe zapalenie trzustki,
- Krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego,
- Zaburzenia równowagi metabolicznej i wodno-elektrolitowej,
- Alkoholowa kwasica ketonowa (AKA),
- Zaburzenia rytmu serca,
- Niewydolność nerek,
- Cukrzyca typu 2,
- Niedobory minerałów i witamin (głównie B1, B6 i B12, kwasu foliowego i żelaza),
- I wiele innych.
Ile trwa odtruwanie alkoholowe?
Odtrucie organizmu u alkoholików zdecydowanych na powrót do trzeźwości to procedura, która trwa kilka dni, zazwyczaj od 7 do 10, w zależności od stopnia zaawansowania choroby alkoholowej czy stanu pacjenta. Jednak z odtruwania alkoholowego korzystają nie tylko osoby uzależnione od alkoholu, ale też takie, które zwyczajnie przesadziły z ilością trunków i chcą zwalczyć objawy jednorazowego zatrucia etanolem (często nazywa się to kroplówką na kaca). Teoretycznie można nawet odbyć taki detoks alkoholowy w domu w ciągu kilku godzin.
Domowy detoks? Tylko na „jednorazowe” zatrucie alkoholowe
Objawy kaca nie należą do przyjemnych. Alkohol w nadmiarze prowadzi do odwodnienia oraz niedoborów witamin i minerałów. Zazwyczaj pojawiają się bóle głowy, nudności, wymioty, zaburzenia koncentracji czy osłabienie organizmu, jednak z lekkimi zatruciami można sobie poradzić w domu. Alkoholowy zespół abstynencyjny (AZA) to zupełnie inny kaliber! W skrajnych przypadkach może prowadzić do śmierci z powodu niewydolności krążenia albo samobójstwa w wyniku omamów.
Czy można kogoś zmusić do detoksu alkoholowego?
Wystąpienie objawów majaczenia alkoholowego jest stanem zagrożenia życia i wymaga hospitalizacji, nawet wbrew woli pacjenta. Jednak jeśli chodzi o leczenie alkoholizmu, rodzina ani przyjaciele alkoholika nie są w stanie go do tego zmusić, wysyłając np. na detoks alkoholowy w ośrodku. Jak podaje Ryszkowski i wsp., bliscy muszą zrozumieć i zaakceptować swoją bezsilność wobec picia alkoholika.
Mimo że to niewyobrażalnie trudne, „trzeba zrozumieć, że to jest choroba i powiedzieć sobie, że nie jestem w stanie wyleczyć go z tej choroby oraz, że mam prawo ratować siebie i swoje życie. Trzeba pozwolić, by alkoholik spotkał się bezpośrednio z wszystkimi skutkami swego picia, ewentualnie wskazać drogę do placówki odwykowej” (Ryszkowski i wsp., 2015).
Detoksykacja alkoholowa – jeden z elementów terapii uzależnienia
Leczenie alkoholizmu obejmuje różne cele, które można określić jako farmakologiczne i odwykowe:
- Zmniejszenie ilości spożywanego alkoholu (w przypadku alkoholika konieczne jest jego całkowite odstawienie do końca życia),
- Łagodzenie skutków zespołu abstynencyjnego (wyrównanie niedoborów pokarmowych, przywrócenie równowagi wodno-elektrolitowej, często połączone z podaniem leków uspokajających, przeciwbólowych, przeciwdrgawkowych, nasennych, przeciwlękowych, przeciwdepresyjnych itp.),
- Leczenie powikłań alkoholizmu, w które zaangażowani są lekarze wielu specjalności,
- Leczenie odwykowe w formie terapii grupowej lub indywidualnej, zajęć edukacyjnych, spotkać AA, treningów psychologicznych, ale też terapii awersyjnej, czyli tzw. wszywki alkoholowej.
Jak widać, odtrucie alkoholowe jest tylko jednym z wielu elementów kompleksowego leczenia uzależnienia. Co ważne, profesjonalny detoks pod okiem specjalistów stosuje się tylko u tych pacjentów, którzy są zdecydowani na walkę z alkoholizmem.
Odtruwanie organizmu po alkoholu – podsumowanie
Coraz częściej słychać głosy różnych profesjonalistów medycznych, że nie ma czegoś takiego, jak bezpieczna dawka alkoholu. Usunięcie z organizmu samego etanolu, jak i produktów jego przemian obciąża cały organizm. U osób zdrowych za te procesy odpowiada dehydrogenaza alkoholowa, ADH. Jednak nagromadzenie tych metabolitów (zwłaszcza aldehydu octowego) u uzależnionych od alkoholu zmienia ich reakcję na etanol na poziomie komórkowym, aktywując dodatkowe, adaptacyjne szlaki metaboliczne (m.in. mikrosomalny system utleniania alkoholu, MEOS). Nic dziwnego, że dla wielu alkoholików wychodzenie z nałogu bez kompleksowego detoksu jest praktycznie niemożliwe.

Chętnie odpowiemy nawet na najtrudniejsze pytania!
Źródła
- Ryszkowski A., Wojciechowska A., Kopański Z., Brukwicka I., Lishchynskyy Y., Uracz W., Walka z uzależnieniem alkoholowym, 2015. https://ruj.uj.edu.pl/bitstreams/532a6110-d2a3-484f-853f-ecb6f849a88a/download. [dostęp online: 30.11.2024].
- Trnka J., Susło R., Drobnik J., Lekarz rodzinny wobec zjawiska nadużywania alkoholu przez pacjentów, 2010. https://www.researchgate.net/profile/Robert-Suslo/publication/350958019_The_family_doctor_in_the_face_the_occurrence_of_abusing_of_the_alcohol_by_patients/links/607c471c2fb9097c0cf35fd5/The-family-doctor-in-the-face-the-occurrence-of-abusing-of-the-alcohol-by-patients.pdf?_sg%5B0%5D=started_experiment_milestone&origin=journalDetail. [dostęp online: 30.11.2024].
- Gawlikowski T., Piekoszewski W., Gomółka E., Król A., Aldehydemia w ostrym zatruciu etanolem u pacjentów uzależnionych od alkoholu, 2004. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/272831/gawlikowski_gomolka_et-al_aldehydemia_w_ostrym_zatruciu_etanolem_2004.pdf?sequence=1. [dostęp online: 30.11.2024].
- Ostrowski M., Majaczenie alkoholowe (delirium tremens), 2014. https://nagle.mp.pl/interna/97350,majaczenie-alkoholowe-delirium-tremens. [dostęp online: 30.11.2024].