Jak choroby autoimmunologiczne wpływają na zajście w ciążę?

Układ immunologiczny człowieka to nasza tarcza ochronna – broni organizm przed bakteriami, wirusami i innymi zagrożeniami zewnętrznymi. Jednak w przypadku zaburzeń autoimmunologicznych tarcza ta może zwrócić się przeciwko własnym tkankom. Jednym z efektów takiego stanu mogą być trudności z zajściem w ciążę.

Nieprawidłowe działanie układu odpornościowego u kobiet może prowadzić do sytuacji, w której organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała przeciwko własnym komórkom jajowym lub przeciwko nasieniu partnera. Prowadzi to do uniemożliwienia procesu zapłodnienia albo do niepowodzeń w implantacji zarodka. U mężczyzn zaburzenia te mogą objawiać się produkcją przeciwciał przeciwko własnym plemnikom, co skutkuje ich uszkodzeniem lub całkowitą utratą zdolności do zapłodnienia komórki jajowej.

Choroby autoimmunologiczne, takie jak Hashimoto, toczeń rumieniowaty czy celiakia, mogą być powodem trudności z uzyskaniem i utrzymaniem ciąży. Jeśli dodatkowo pojawiają się nawracające poronienia, niewyjaśniona przyczyna niepłodności lub częste stany zapalne w obrębie narządów płciowych, warto podejrzewać, że problemem mogą być zaburzenia immunologiczne.

Warto wiedzieć: Diagnostyka niepłodności immunologicznej powinna być rozpoczęta jak najwcześniej. Wprowadzenie odpowiedniego leczenia zwiększa szanse na naturalne poczęcie lub skuteczność procedur wspomagających rozród, takich jak in vitro.

Przyczyny i leczenie niepłodności immunologicznej

Niepłodność immunologiczną można podejrzewać szczególnie w przypadkach, gdy kobieta doświadcza nawracających poronień, a diagnostyka nie wykazuje innych przyczyn problemu. Głównymi przyczynami są zarówno czynniki autoimmunologiczne, jak i alloimmunologiczne.

W przypadku autoimmunologicznych zaburzeń organizm kobiety lub mężczyzny wytwarza przeciwciała skierowane przeciwko własnym komórkom rozrodczym. Kobiety produkują przeciwciała niszczące własne komórki jajowe, natomiast u mężczyzn organizm wytwarza przeciwciała przeciwplemnikowe, które niszczą plemniki, jeszcze zanim dotrą do komórki jajowej.

Czynniki alloimmunologiczne dotyczą sytuacji, w której organizm kobiety traktuje męskie nasienie jako zagrożenie. Układ immunologiczny kobiety wytwarza przeciwciała przeciwko plemnikom, utrudniając tym samym ich drogę do komórki jajowej lub uniemożliwiając implantację zarodka w macicy. Brak prawidłowej interakcji między antygenami zgodności tkankowej HLA-C a receptorami KIR może również prowadzić do odrzucenia zarodka.

Leczenie niepłodności immunologicznej jest dostosowane do przyczyny problemu. Najczęściej stosowane metody to:

• farmakoterapia, która obniża nadmierną odpowiedź immunologiczną organizmu;
• zapłodnienie metodą in vitro, szczególnie w przypadkach, gdy naturalne zapłodnienie jest niemożliwe;
• inseminacja domaciczna, polegająca na wprowadzeniu wyselekcjonowanego nasienia do macicy.

Każda terapia dobierana jest indywidualnie, a czas leczenia zależy od stopnia zaawansowania zaburzeń immunologicznych. Wczesna diagnostyka i wprowadzenie odpowiednich leków zwiększają szanse na powodzenie.

Jakie są objawy niepłodności immunologicznej?

Niepłodność immunologiczna może być trudna do rozpoznania, ponieważ jej objawy nie są specyficzne. Jednak pewne sygnały mogą wskazywać na zaburzenia układu odpornościowego jako przyczynę problemów z zajściem w ciążę. Objawy obejmują:

• nawracające poronienia, szczególnie w pierwszym trymestrze ciąży;
• trudności z zajściem w ciążę mimo braku innych przyczyn;
• częste stany zapalne narządów płciowych lub zmiany skórne;
• współistniejące choroby autoimmunologiczne, takie jak Hashimoto czy celiakia.

Jeśli pojawia się którykolwiek z powyższych objawów, warto skonsultować się z lekarzem specjalizującym się w leczeniu niepłodności, np. z ginekologiem holistycznym, a następnie wykonać dodatkowe badania w kierunku zaburzeń immunologicznych.

Czy in vitro jest skuteczne w przypadku niepłodności immunologicznej?

Zapłodnienie metodą in vitro jest jedną z najbardziej efektywnych metod wspomagania rozrodu u par z niepłodnością immunologiczną. Procedura ta pozwala ominąć przeszkody immunologiczne, takie jak obecność przeciwciał przeciwko plemnikom czy problemy z implantacją zarodka w macicy.

Proces in vitro obejmuje selekcję zdrowych plemników i komórek jajowych, zapłodnienie w warunkach laboratoryjnych oraz transfer zarodka bezpośrednio do macicy. Dzięki temu unika się kontaktu plemników z układem odpornościowym kobiety, co zwiększa szanse na powodzenie.

Uwaga: Nie każda para kwalifikuje się do procedury in vitro. Decyzję podejmuje lekarz na podstawie wyników badań immunologicznych i ogólnego stanu zdrowia obojga partnerów.

Jak wygląda diagnostyka niepłodności immunologicznej?

Aby skutecznie leczyć niepłodność immunologiczną, konieczna jest dokładna diagnostyka. Badania należy wykonać, jeśli przyczyn problemów z zajściem w ciążę nie można znaleźć mimo szerokiej diagnostyki. Zalecane testy obejmują w szczególności:

• badanie immunofenotypu – analizuje stężenie limfocytów i komórek NK;
• badanie KIR – bada równowagę receptorów KIR w komórkach uNK;
• badanie HLA-C – określa zgodność antygenów zgodności tkankowej obojga partnerów.

Wyniki tych testów pozwalają lekarzowi określić, czy nieprawidłowości immunologiczne są przyczyną problemu. Dopiero na ich podstawie można wdrożyć odpowiednie leczenie.

 Niepłodność immunologiczna – badania diagnostyczne

Lista badań w ramach diagnostyki niepłodności immunologicznej jest jednak znacznie dłuższa. Obejmuje m.in. takie badania jak:

• przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (aTPO, Anty TPO),
• przeciwciała przeciwjądrowe ANA2 (Antinuclear Antibody),
• antykoagulant tocznia (ang. Lupus anticoagulant, LAC),
• przeciwciała przeciw beta2-glikoproteinie,
• przeciwciała antyplemnikowe ASA (Anti-sperm antibodies),
• przeciwciała przeciwko mięśniom gładkim (ASMA),
• badanie komórek NK (ang. natural killer T),
• przeciwciała antykardiolipinowe IgG, IgM i IgA,
• przeciwciała przeciw tyreoglobulinie (anty-TG).

Jak radzić sobie z niepłodnością immunologiczną? Wskazówki dla kobiet i mężczyzn

Niepłodność immunologiczna nie jest wyrokiem. Dzięki postępom w medycynie wiele par z sukcesem kończy swoje starania o dziecko. Kluczowe są:

• regularne konsultacje z lekarzami specjalizującymi się w immunologii i rozrodzie;
• wykonywanie zaleconych badań diagnostycznych;
• odpowiednie leczenie farmakologiczne lub procedury wspomagające, takie jak np. in vitro.

Pamiętaj: Wsparcie psychologiczne i odpowiednia opieka medyczna są niezwykle ważne podczas całego procesu leczenia.

Niepłodność immunologiczna to problem, który dotyka coraz większą liczbę par. Wczesna diagnostyka, szczegółowe badania i wdrożenie leczenia dają realne szanse na upragnioną ciążę. Współczesna medycyna pozwala na skuteczne leczenie wielu przypadków, a odpowiednia opieka specjalistów może pomóc w realizacji marzenia o rodzicielstwie.

Źródła:

Immune infertility and new approaches to treatment | ScienceDirect https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0015028216431584?via%3Dihub 

Immune infertility in men | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35367058/

Immunological Aspects of Infertility-The Role of KIR Receptors and HLA-C Antigen | MDPI https://www.mdpi.com/2073-4409/13/1/59