Zaznacz stronę

Otyłość brzuszna – czym jest i na czym polega rola dietetyka klinicznego w jej leczeniu?

leczenie-hashimoto

Otyłość brzuszna, znana również jako otyłość trzewna lub wisceralna, jest jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych współczesnego społeczeństwa. Charakteryzuje się nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha, co prowadzi do zwiększenia obwodu talii. Ten typ otyłości jest szczególnie niebezpieczny, ponieważ wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia wielu chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca typu 2, choroby sercowo-naczyniowe, nadciśnienie tętnicze oraz różne rodzaje nowotworów. 

Nadwaga a otyłość

Nadwaga i otyłość są stanami charakteryzującymi się nadmierną ilością tkanki tłuszczowej w organizmie, co może prowadzić do licznych problemów zdrowotnych. Choć terminy te często używane są zamiennie, istnieją między nimi istotne różnice.

Nadwaga jest stanem, w którym masa ciała przekracza normę, ale nie na tyle, by stanowić otyłość. Nadwaga definiowana jest za pomocą wskaźnika masy ciała (BMI – Body Mass Index), który oblicza się dzieląc masę ciała (w kilogramach) przez kwadrat wzrostu (w metrach). Osoby z BMI w zakresie 25-29,9 są klasyfikowane jako mające nadwagę. Nadwaga może być pierwszym krokiem do otyłości, ale nie zawsze prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych, o ile jest kontrolowana i nie przekracza tego zakresu.

Otyłość natomiast jest bardziej zaawansowanym stanem nadmiaru tkanki tłuszczowej i zazwyczaj wiąże się z wyższym ryzykiem wystąpienia poważnych chorób przewlekłych. Otyłość również ocenia się na podstawie BMI: osoby z BMI równym lub wyższym niż 30 są klasyfikowane jako otyłe. Istnieją różne stopnie otyłości:

  • Otyłość I stopnia: BMI 30-34,9,
  • Otyłość II stopnia: BMI 35-39,9,
  • Otyłość III stopnia (skrajna otyłość): BMI 40 i więcej.

Skutki zdrowotne nadwagi i otyłości są różnorodne i poważne. Obejmują one zwiększone ryzyko cukrzycy typu 2, chorób sercowo-naczyniowych, nadciśnienia tętniczego, chorób stawów, a także niektórych nowotworów. Otyłość może również wpływać negatywnie na zdrowie psychiczne, prowadząc do zaburzeń jak np. depresja [1].

Otyłość brzuszna – co to takiego?

Występowanie otyłości brzusznej jest zjawiskiem coraz częściej obserwowanych w krajach rozwijających się. Co niepokojące, w dużej mierze dotyczy już najmłodszych. Ma to oczywiście związek z nieprawidłową dietą, która przy określonych predyspozycjach genetycznych istotnie zwiększa odsetek dzieci z nadwagą i otyłością.

Otyłość brzuszna to specyficzny typ otyłości, w którym nadmiar tkanki tłuszczowej gromadzi się głównie w okolicy brzucha. Jest ona uważana za szczególnie niebezpieczną formę otyłości ze względu na bliskość tłuszczu do narządów wewnętrznych, takich jak wątroba, trzustka i jelita, co może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Otyłość wisceralną ocenia się głównie za pomocą obwodu talii. Uznaje się, że kobiety z obwodem talii powyżej 88 cm oraz mężczyźni z obwodem powyżej 102 cm mają otyłość brzuszną. Alternatywnym wskaźnikiem jest stosunek obwodu talii do obwodu bioder (WHR – waist-to-hip ratio), gdzie wartości powyżej 0,85 u kobiet i 0,90 u mężczyzn wskazują na otyłość brzuszną [1,2].

Przyczyny otyłości brzusznej

Choć często otyłość brzuszną wiąże się wyłącznie z niewłaściwą dietą, to także inne składowe stylu życia oraz w pewnym stopniu również predyspozycje genetyczne mogą odgrywać tutaj rolę.

  • Niewłaściwa dieta: Spożywanie dużych ilości wysokokalorycznych pokarmów, zwłaszcza tych bogatych w tłuszcze nasycone i cukry proste, przyczynia się do nadmiernego przyrostu masy ciała i gromadzenia tłuszczu w okolicy brzucha. Dieta uboga w błonnik, a bogata w przetworzone produkty spożywcze, również sprzyja rozwojowi otyłości brzusznej.
  • Brak aktywności fizycznej: Siedzący tryb życia i niski poziom aktywności fizycznej są kluczowymi czynnikami ryzyka. Regularna aktywność fizyczna pomaga w utrzymaniu zdrowej wagi i redukcji tkanki tłuszczowej.
  • Genetyka: Skłonność do gromadzenia tłuszczu w okolicy brzucha może być dziedziczna. Badania wskazują, że geny mogą wpływać na rozmieszczenie tkanki tłuszczowej w ciele.
  • Hormony: Zaburzenia hormonalne, takie jak insulinooporność, zespół policystycznych jajników (PCOS) oraz menopauza, mogą prowadzić do gromadzenia tłuszczu w okolicy brzucha. Podwyższony poziom kortyzolu,  jest wiązany ze zwiększeniem ilości tłuszczu trzewnego oraz problemami w zrzucaniu wagi.
  • Czynniki psychospołeczne: Stres, depresja i inne problemy psychiczne mogą wpływać na nawyki żywieniowe i poziom aktywności fizycznej, co może prowadzić do przyrostu masy ciała.
  • Brak snu: Niedobór snu może prowadzić do zaburzeń metabolicznych, zwiększenia apetytu i przyrostu masy ciała, w tym tłuszczu brzusznego [3,4,5].

Nadmiar tłuszczu trzewnego prowadzi do wysokiego poziomu adipokin w krwiobiegu, co ma poważne implikacje zdrowotne. Gromadzenie tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha jest silnie związane z chorobami układu krwionośnego, ponieważ tłuszcz trzewny prowadzi do podwyższonego poziomu wolnych kwasów tłuszczowych w krwiobiegu, co sprzyja miażdżycy, hiperlipidemii, nadciśnieniu i innym problemom sercowo-naczyniowym. Otyłość brzuszna jest również powiązana z insulinoopornością, hiperinsulinemią i nietolerancją glukozy, co zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2. Dodatkowo, nadmiar tłuszczu gromadzącego się w obrębie wątroby może prowadzić do niealkoholowego stłuszczenia wątroby (NAFLD).

Zwiększone obciążenie wydalnicze w otyłości brzusznej sprzyja ponadto uszkodzeniom nerek, a z czasem może skutkować przewlekłą chorobą nerek i uch schyłkową niewydolnością. Co więcej, nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w okolicach brzuszna zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworów, ponieważ nadmiar wolnych kwasów tłuszczowych i prozapalnych cytokin potencjalnie koreluje z rozwojem komórek nowotworowych [5]. Aby zapobiegać poważnym konsekwencjom zdrowotnym gromadzenia się tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha, konieczne jest wczesne rozpoznanie i leczenie.

Leczenie otyłości brzusznej – Wrocław

Leczenie otyłości brzusznej obejmuje różnorodne podejścia, które można podzielić na zmiany stylu życia, leczenie farmakologiczne oraz interwencje chirurgiczne. Długoterminowy sukces terapii otyłości brzusznej zależy jednak przede wszystkim od zaangażowania pacjenta w utrzymanie zdrowego stylu życia, regularnych wizyt kontrolnych u lekarza oraz wsparcia psychologicznego. Jest to bowiem niezwykle skomplikowany i długotrwały proces.

Rola dietetyka klinicznego w leczeniu otyłości brzusznej jest kluczowa i obejmuje różnorodne aspekty zarządzania dietą oraz nawykami żywieniowymi pacjentów. Główne obszary, na których koncentruje się dietetyk kliniczny w leczeniu otyłości brzusznej obejmują m.in.:

  • Indywidualne plany żywieniowe: Dietetyk kliniczny tworzy spersonalizowane plany żywieniowe, które uwzględniają specyficzne potrzeby i preferencje pacjenta. Plany te są oparte na najnowszej wiedzy naukowej i mogą obejmować kontrolę kalorii, wybór odpowiednich makroskładników oraz zwiększenie spożycia błonnika i białka, co pomaga w utrzymaniu uczucia sytości​.
  • Edukacja i wsparcie: Dietetyk edukuje pacjentów na temat zdrowych nawyków żywieniowych, takich jak czytanie etykiet produktów spożywczych, kontrola porcji oraz unikanie żywności wysokoprzetworzonej. Ponadto, oferuje wsparcie psychologiczne i pomaga w identyfikacji oraz zarządzaniu czynnikami wyzwalającymi nadmierne jedzenie​.
  • Monitorowanie i ocena: Regularne spotkania z dietetykiem pozwalają na monitorowanie postępów pacjenta, ocenę skuteczności planu żywieniowego oraz wprowadzanie niezbędnych korekt. Dietetyk może również przeprowadzać pomiary antropometryczne, takie jak obwód talii, aby śledzić zmiany w dystrybucji tłuszczu​.
  • Współpraca zespołowa: Dietetyk często współpracuje z innymi specjalistami, takimi jak lekarze, psychologowie i specjaliści od ćwiczeń fizycznych, aby zapewnić kompleksową opiekę nad pacjentem. Wspólna praca zespołowa pomaga w lepszym zrozumieniu potrzeb pacjenta i zapewnia bardziej efektywne leczenie.
  • Dostosowanie do stylu życia: Dietetyk kliniczny pomaga pacjentom wprowadzać trwałe zmiany w stylu życia, które są kluczowe dla długoterminowego utrzymania zdrowej masy ciała. Może to obejmować zalecenia dotyczące aktywności fizycznej oraz strategie radzenia sobie ze stresem, które wpływają na nawyki żywieniowe.

W Klinice VitMeUp we Wrocławiu otaczamy kompleksową opieką pacjentów borykających się z otyłością brzuszną. Jeśli poszukujesz pomocy w leczeniu tego schorzenia zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą.

Chętnie odpowiemy nawet na najtrudniejsze pytania!

Sprecyzuj dział, którego dotyczy zapytanie:

Bibliografia:

  1. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight (data wejścia: 31.05.2024).
  2. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na otyłość 2022. Medycyna Praktyczna – Wydanie Specjalne Maj 2022.
  3. Guerra Valencia J, Saavedra-Garcia L, Vera-Ponce VJ, Espinoza-Rojas R, Barengo NC. Factors Associated with Normal-Weight Abdominal Obesity Phenotype in a Representative Sample of the Peruvian Population: A 4-Year Pooled Cross-Sectional Study. J Clin Med. 2023 May 16;12(10):3482.
  4. https://newsnetwork.mayoclinic.org/discussion/lack-of-sleep-increases-unhealthy-abdominal-fat/ (data wejścia: 31.05.2024).
  5. Dhawan D, Sharma S. Abdominal Obesity, Adipokines and Non-communicable Diseases. J Steroid Biochem Mol Biol. 2020 Oct;203:105737.